BENODIGDHEDEN:
Voor deze online les is het belangrijk dat de laptop gebruikt wordt om in ZOOM, TEAMS, WEBEX of in andere online lesverbinding te blijven en een tweede scherm om te googelen c.q. te ‘nieuwsjagen’. Die laatste kan smartphone, tablet of 2e laptop zijn.
VOOR DE DOCENT:
Zorg dat de voorbeelden die je noemt in de les ook werkelijk actuele voorbeelden zijn. Niet langer dan een week of 2 oud. Het gaat over nieuws en dat moet het dan ook zijn. Het is heel eenvoudig in onderstaande tekst de nieuwsfeiten te vervangen.
Wat is nieuws?
‘Het nieuws ligt op straat’ wil het gezegde. Aan de andere kant kennen we het begrip ‘komkommertijd’ en ook de verontwaardiging van mensen die nogal een uitroepen ‘Noem je dat nieuws?’. Op Wikipedia wordt het begrip nieuws als volgt gedefinieerd. (door ondergetekende wel wat leesbaarder en begrijpelijker gemaakt)
Nieuws omvat alle informatie van een zeker algemeen belang die tot dusver aan publieke waarneming was onttrokken. Het gaat doorgaans over een recent feit, een actualiteit, waar collectieve belangstelling voor bestaat. Nieuws kan echter ook betrekking hebben op interessante zaken uit het verleden die niet eerder als zodanig zijn ontsloten en dus toch nieuw(s) zijn. Het kan gaan om een onthulling van feiten die velen interessant vinden en bijvoorbeeld om publiciteit die is veroorzaakt door een informatielek. Het medium dat een nieuwsbericht als eerste in een verspreidingsgebied of bij een publiek presenteert heeft de primeur. Om hun eigen trots daarover te benadrukken voorzien bepaalde redacties het dan van het label exclusief. Nieuws wordt gepresenteerd in de vorm van redactionele tekst, een grafiek, via video of film en/of gesproken woord. In een krant of tijdschrift staat nieuws meestal vooraan gegroepeerd en wordt het gescheiden gepresenteerd van het commentaar en de achtergronden bij het nieuws. Met de uitdrukking ‘het nieuws’ doelen we vaak op het radionieuws of het tv-journaal.
Nieuws herkennen en selecteren:
In het Handboek Journalistiek wordt gebruikt gemaakt van de cababaladder, een hulpmiddel om te bepalen of en hoe groot het nieuws is. Cababa is het acroniem voor:
Conflict: een rel rond een boekenprijs, een steekpartij op Mallorca, demonstraties en uiteraard oorlog.
Actualiteit: hoe verser het nieuws, hoe beter.
Belang voor de consument: hoe groter het belang, hoe groter het nieuws.
Afstand: hoe dichterbij het nieuws, hoe belangrijker het wordt.
Bekendheid: bekende mensen zijn eerder nieuwsvoer.
Afwijking: het is nieuws als iets buiten de normale gang van zaken gebeurt.
VOOR DE DOCENT
Vraag je studenten om van elke letter van deze ladder een nieuwsfeit te googelen. Start even een lekker abeidsvitamine-muziekje in en laat iedereen 6 nieuwsfeiten noteren of ‘online parkeren’. Daarna: bespreken met elkaar per letter.
Vandaag bijvoorbeeld.
C: Heibel rond de Prijs van de Nederlandse Letteren. Astrid Roemer versus de nabestaanden van de decembermoorden in Suriname.
A: (as we speak) De vergis-ontvoering in Hoofddorp
B: Risiconiveaus Corona aangepast: enkele regio’s in NL van ‘zeer ernstig’ naar ‘zorgelijk’.
A: (pak je eigen regio) Bij mij in het Gooi: Eindelijk mooi weer, maar zwemmen in Naardense vestinggracht mag nog steeds niet. Onderzoek naar mogelijke munitie op de bodem nog niet uitgevoerd.
B: Britse prins Andrew steeds verder in het #MeToo-nauw i.v.m. banden Epstein.
A: Gevaarlijke tijgermug opgedoken op 5 plekken door heel Nederland
Nota Bene
Hoe meer ‘treden’ van de cababaladder van toepassing zijn, hoe groter het nieuws is. Des te groter de koppen in de kranten (denk aan de ‘chocoladeletters’ van De Telegraaf) en des te meer naar voren het aan bod komt in nieuwsuitzendingen. Ook spelen onderstaande 10 wetmatigheden mee.
Let wel: het gaat hier om nieuwsuitzendingen, niet om features, actualiteitenrubrieken en talkshows. Die laatsten zullen namelijk volgend, uitbreidend c.q. verdiepend zijn aan het eerste. Hoe pijlsnel het nieuws ook is, het 8 Uur Journaal is voor consumenten zowel als voor journalisten nog steeds bron nummer 1 en staat ook nog steeds dagelijks aan kop in de kijkcijfermetingen.
De cababaladder nader beschouwd
1. De scoop. ‘Vers van de pers’ zei men in tijden van drukinkt, ‘net uit de telex gerold’ was de opvolger’, inmiddels gaat het nieuws rechtstreek de wereld rond. Een gebeuren van een dag geleden, van een week geleden of van een maand geleden is doorgaans geen nieuws meer, tenzij er goede redenen zijn om het pas een dag of week later te melden en het onderwerp voldoet aan criterium 2:
2.Het is belangrijk voor een grote groep mensen. Nieuws over corona wordt momenteel sneller opgepikt dan nieuws over een aandoening die veel zeldzamer is. De mogelijkheid dat de consument zich ermee kan identificeren is belangrijk. Hierbij spelen de laatste 10 jaar ook sociale media mee. Wat is is ’trending topic’ op Twitter, wat gaat er ‘viral’ op Instagram en/of Facebook?
3.Tegelijkertijd kan een zeldzaamheid ook nieuws zijn. De poema op de Veluwe, een vrouw van 64 die bevallen is van een gezond kind, Sifan Hassan die 3 medailles voor Nederland wint op de Olympische Spelen: dat is nieuws dat ook buiten de sportredacties wordt opgepikt en kan dus zelfs een ‘journaalopening’ zijn. Dat wat afwijkt: Hond bijt man is geen nieuws, man bijt hond wel, bij wijze van spreken.
4.Tenzij het natuurlijk om president Biden gaat, die door zijn hond is gebeten. Beroemde mensen zijn de hoge bomen die de wind vangen, ook in de media. Dus als Barack Obama komt spreken op een congres in Nederland, ook al is het in een uithoek van Groningen, is dat nieuws.
5.Dat nieuws wordt nog groter als Obama uiteindelijk toch besluit om niet te komen, omdat hij ruzie heeft gekregen met de organisatie. De eerste C van de cababaladder is conflict immers.
6.Waarbij de regionale media zo’n conflict nog iets meer zullen coveren dan de landelijke of internationale: dat wat nabij is, is nieuwswaardiger dan wat ver weg gebeurt.
7.Emotie en human interest hebben steeds meer nieuwswaarde. We leven in een ‘ervaringsmaatschappij’.
8.Bij punt 1 komt nog een versterkend effect om de hoek kijken. Als er vandaag een vechtpartij is van Nederlandse jongeren op vakantie, zijn media extra geïnteresseerd als het morgen nogmaals gebeurt.
9.De eersten en de laatsten: de eerste vrouwelijke solozeiler rond de wereld, de eerste gipsvlucht van het seizoen, maar ook de laatste mini die geproduceerd wordt, enzovoort. Nieuwsfeiten die niet zozeer ‘hot’ zijn, maar wel ‘krentjes’ uit de actualiteitenpap. Vaak ook gekozen als al het andere nieuws van de dag al ‘zwaar’ is.
10.Omvang, afstand en incidentie: hoe groot is het nieuwsfeit? Hoeveel mensen worden er door getroffen, hoe dichtbij is het? (Te) ver van mijn bed is een argument dat vaak gebruikt wordt om een verhaal niet te brengen. Een overstroming is Bangladesh is erg, maar een aardbeving in Turkije heeft in Nederland meer impact. Turkije is dichterbij, er wonen veel Turken in Nederland, er gaan veel Nederlanders naar Turkije op vakantie en in Bangladesh zijn altijd wel overstromingen. Echter: een overstroming in Limburg (ook al zijn er geen dodelijke slachtoffers) gaat voor, want binnenlands c.q. regionaal nieuws.
Lokaal nieuws, binnenlands nieuws, europees nieuws, internationaal nieuws
De combinatie van afstand, belang voor de luisteraar en omvang is bepalend voor de grootte van het nieuws en is daarmee van invloed op de keuzes die gemaakt worden. Er ontstaat ook vaak discussie over dit soort keuzes van de media, dat levert vaak stof op om over na te denken. Een logisch gevolg van de criteria op de cababaladder is dat er bij de lokale omroep andere keuzes worden gemaakt dan bij de regionale en landelijke omroepen: het afstandscriterium heeft een andere reikwijdte.
OPDRACHT
Studenten mogen nu zelf vrij 3 nieuwsfeiten kiezen, die zij zelf interessant vinden. Die worden aan de hand van bovenstaande 10 punten getoetst. Kijk dus vooral ook op Twitter. Een van de studenten wordt aangewezen als coördinator van dienst. Hij (m/v/x) noteert, inventariseert en komt met de TOP 5.
Naar aanleiding daarvan gaan de studenten o.l.v. de docent ‘vergaderen’ over de volgende zaken.
1. Wat wordt de volgorde in het journaal?
2. Welke 2 onderwerpen gaat Nieuwsuur uitgebreider behandelen?
3. Wie zijn de gasten vanavond bij OP1? (denk vooral aan gasten met tegengestelde meningen)
4. En wat zou je behandelen op je eigen YouTube-kanaal en waarom? (hier gaat het uiteraard al meer richting persoonlijke interesse: sport, politiek, human interest, internationaal, klimaat, kunst & entertainment, maar ook gossip en activisme zijn ok.)
HUISWERK VOOR DE VOLGENDE LES:
*Een week lang ‘de waan van de dag’ bijhouden
*Daaruit ‘het gevoel van de week’ destilleren
*Maak aan de hand van wat je leest, hoort, meemaakt alvast een voorspelling van het nieuws dat gaat komen. M.a.w.: wat zit er in de ‘pijpleiding’?
De volgende les heeft als thema: De redactievergadering. Graag tot dan!
