Afgelopen week kwam het nieuws dat de Zuid-Afrikaanse regering overweegt het voor vrouwen mogelijk te maken om met meerdere partners in het huwelijk te treden, de zogenaamde polyandrie Voor mannen werd het concept van polygamie al jaren geleden gelegaliseerd.
Twitter ontplofte op #Polyandry. Tegenstanders vinden dat deze ‘meermannerij’ indruist tegen Afrikaanse tradities, zo ook TV-presentator Musa Mseleku, die zelf notabene getrouwd is met 4 vrouwen. Hij noemt de voorgestelde wetswijziging een directe aanval op de heiligheid van het huwelijk. Daarnaast kan hij het zich naar eigen zeggen niet voorstellen hoe verschillende echtgenoten met elkaar in bed zouden moeten concurreren over dezelfde vrouw.
Meningen verdeeld
Schrijver en dichter Bokang Maragelo verwoordt de opinie van de andere zijde. “Niemand beweert dat vrouwen nu allemaal met twee mannen moeten trouwen. Door polyandrie te legaliseren, geef je degenen die het wél willen slechts de wettelijke keuze. Ertegen zijn wil zeggen dat je tegen de keuzevrijheid bent van vrouwen.” Ook zijn er vrouwen mengen zich in de discussie. Volgens Laurenda uit Kaapstad zouden zowel mannen als vrouwen genoegen moeten nemen met één enkele huwelijkspartner. “Het met meerdere mensen tegelijkertijd getrouwd zijn, druist in tegen de heiligheid van het huwelijk.” Auteur Aeysha ziet het anders en vindt de voorgestelde wetswijziging meer dan prima. Dat wil niet zeggen dat ze zelf meerdere echtgenoten zou willen, zegt ze. “Ik heb 3 woorden voor je: Nee, dank je! Ik ben liever een tweede vrouw dan dat ik twee echtgenoten heb!”
Hoe (on)gezond is polygamie?
Mannen die aan polygynie (meerwijverij) doen, hebben veel vaker hartklachten dan gemiddeld. Zo blijkt uit onderzoek in 5 ziekenhuizen in Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten onder 687 getrouwde mannen van gemiddeld 59 jaar, dat gepresenteerd werd op een congres van de Asian Pacific Society of Cardiology, meldt Scientias.nl. Tweederde van de mannen had 1 vrouw, 19% had 2 echtgenotes, 10% had een trio dames en 3% zelfs een kwartet. 56% leed aan diabetes, 57% had een hoge bloeddruk en 45% had al eens ischemische hartklachten. Er was een evenredig verband tussen het aantal echtgenotes van de en de mate waarin zij klachten hadden. Polygame heren hebben een 4,6 x zo groot risico op vernauwing van de epicardiale bloedvaten, 3,5 x groter risico op vernauwing van het bloedvat dat de linkerkant van het hart van bloed voorziet en 2,6 x vaker vernauwing van meerdere bloedvaten.
De rikkietikkies
“Mannen met meerdere vrouwen moeten zich financieel goed kunnen bedruipen en hoewel de inwoners van Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten gesteund worden door hun overheid, hebben ze vaak meer dan 1 inkomen nodig. Daarom werken ze meer en ervaren ze extra druk door dagelijks naar de stad te reizen voor de beter betaalde banen”, aldus de wetenschappers.
Wat zegt de geschiedenis?
Hoe hoger de status van de heer in kwestie, hoe groter zijn harem was. Met name in de 19e en 20ste eeuw is polygamie in de meeste landen en culturen afgeschaft, om de simpele reden dat monogamie veel beter is voor de mensheid. Dat had niets met gevoelens te maken, het was slechts bedacht als praktische oplossing: om mannen en vrouwen ervan te verzekeren dat hun land en andere bezittingen bij de juiste erfgenamen terecht zouden komen. Dat is de uitkomst van Amerikaans onderzoek, opgetekend in Evolution Biology.
Levensverzekering
De Universiteit van Harvard en het University College London ontwikkelden een computermodel waarbij het gedrag van 2 bevolkingsgroepen gedurende 2 generaties werd nagebootst. De ene groep gedroeg zich monogaam, de andere polygaam. Uit de simulatie bleek dat in de monogame groep de materiële eigendommen veel vaker bij de familieleden terechtkwamen die genetisch het meeste aan hen verwant waren. Monogamie werd sociaal gezien aantrekkelijker dan polygamie toen landbouw ontstond in gebieden waar vruchtbare grond schaars was. Mannen werden door monogamie verzekerd van het feit dat hun land niet werd verdeeld over een te groot aantal nakomelingen. Hun grond zou immers waardeloos zijn geworden als het in teveel kleine stukjes werd gehakt. En alle nakomelingen zouden in dat geval moeite hebben om te overleven.
Erfenis
Ook voor vrouwen was monogamie prettiger: hun kinderen kregen door een huwelijk de beschikking over een goede erfenis. De conclusies van het onderzoek weerleggen de oude theorie dat monogamie ontstond vanwege religie en het sociale voordeel dat mannen minder hoefden te vechten om vrouwen. Dat blijkt uit een studie van de universiteit van British Columbia in Canada, die gepubliceerd is in het vakblad Philosophical Transactions of the Royal Society’. Ze onderzochten de maatschappelijke problemen in polygame landen versus die in monogame landen.
Veel misdrijven
De conclusie is dat in polygynie landen juist veel verkrachting, ontvoering, moord, geweld, berovingen en fraude voorkomen. Het evenwicht is er namelijk verstoord. Daar hebben rijke, oudere en machtige mannen 7 of 8 echtgenotes, terwijl armere daardoor helemaal geen vriendin kunnen vinden. Die proberen dan toch vaak met bovengenoemde geweldsdelicten hun zin (lees: vrouw) te bemachtigen. Jonge mannen zonder vrouw, missen voorts iemand die hen bijstuurt en/of in toom houdt als dat nodig is en dus zijn ze daardoor nog minder beschermd tegen gewelddadig gedragingen. Ook kinderen uit monogame huwelijken hebben beduidend minder te maken met mishandeling of verwaarlozing door hun vaders. Die laatsten hebben meestal maar een paar kinderen, in plaats van een schoolplein vol. In het overgrote deel van de wereld is polygamie dus bij wet verboden. In islamitische landen en ook nog een paar overige Afrikaanse landen is ‘veelwijverij’ nog toegestaan. Het komt het meest voor in Senegal, waar bijna de helft van de bevolking in een polygyne situatie leeft.
Hoe meer drank, des te monogamer
Maar ieder voordeel heeft zo zijn nadeel weer, want eerder onderzoek had al eens als frappante uitkomst dat in landen waar polygamie wordt afgeschaft, mannen wel meer drinken. De Leuvense economisten Jo Swinnen & Mara Squicciarini schreven er de paper: ‘Vrouwen of wijn? Monogamie en alcohol’ over. Een jaar lang bestudeerden ze gegevens van meer dan 300 verschillende samenlevingen en iedere keer bleek er een verband te zijn tussen het drinken van wijn en monogamie. In de pre-industriële samenlevingen was polygamie meestal de norm. Monogamie kwam in de westerse wereld op, samen met de verspreiding van alcohol. De eerste scheuren in de polygame samenleving kwamen met de Griekse en de Romeinse rijken. Zij verspreidden niet alleen de wijn en de wijnproductie, maar waren ook de eerste culturen die monogamie invoerden, al was vreemdgaan voor mannen wel gebruikelijk.
Dominees en pastoors
Later kwam de invloed van de christelijke kerk, die expliciet nadruk legde op de echtelijke trouw. Kloosters waar het celibaat heersten werden verspreid over de hele wereld en die werden tevens centra van bier brouwen en wijnmaken. Tenslotte kwam de Industriële Revolutie naar Europa, wat leidde tot een hogere alcoholconsumptie, omdat meer mensen het zich konden veroorloven. Op hetzelfde moment was er ook de definitieve overgang naar monogamie. Een aantekening: andersom geldt dit niet. Het is dus niet zo dat een man die monogaam is het (van ellende) maar op een zuipen zet.
Polyandrie in de wereld
Polyandrie komt vandaag de dag nog hoofdzakelijk voor in Zuid Azië: Tibet, Nepal, India (Zanskar, Ladakh, Toda van Zuid-India, Nairs van Kerala, de Nymba en Pahari van Noord-India) en Sri Lanka. Zo’n 1000 jaar geleden was het gebruikelijk in China, bij zeer arme gezinnen, daarbij trouwden alle zonen van een gezin met één (rijke) vrouw. Anno nu zou het weer aan de orde kunnen zijn in dat land, want er is door de 1-kind-politiek een groot gebrek aan vrouwen ontstaan. Buiten Azië kent alleen het Surui-volk in het noordwesten van Brazilië nog polyandrie. Zuid Afrika beslist binnenkort of mannen en vrouwen dezelfde rechten gaan krijgen op het gebied van polygamie.
Beeld: Reliëf van 5 Pandava’s en hun vrouw Draupadi, Wikimedia.commons
