De Britse schrijfster Mary Shelley schreef haar boek Frankenstein in 1818. Het gaat over de wetenschapper Victor, die een manier ontdekt om levenloos materiaal tot leven te brengen. Daarvoor verzamelt hij van alles van dode personen om een zo mooi mogelijk schepsel te maken dat moet dienen als vriend en metgezel. In plaats daarvan moet hij concluderen: “Ik heb een monster gecreëerd….”
De meest gestelde vraag aan mij toen ik bij de TV werkte was altijd: “Hoe is ….. nou in het echt?” Nee, er werd niet geïnformeerd naar wie die prachtige leader gemaakt had of wie ervoor gezorgd had dat de presentatrice er 10 jaar jonger en frisser uitzag dan haar werkelijke leeftijd, alleen de sterrenstatus is interessant. Dat zijn die paar bobo’s en de A-categorie acteurs en presentatoren van dat moment.
Champions League
Ooit werkte ik zelf in zo’n ‘champions league’. Van de commerciëlen dan, zoals de VARA dat destijds nog betitelde. Het was de aller-allereerste Big Brother. In Almere met Bart, Sabine, Ruud, Willem, Mona, Bianca en zo meer. In drie maanden tijd, terwijl ze zelf afgezonderd waren van de buitenwereld, waren ze TV-sterren geworden. Natuurlijk hoopten wij makers op hoge kijkcijfers, maar dat dit zo’n hype zou worden, had zelfs producent John de Mol niet voorzien.
Toen deze instant gekookte BN’ers terugkeerden naar de normale maatschappij verzuchtte hoofdredacteur (de ons helaas ontvallen en ongeëvenaarde) Hummie van der Tonnekreek met een heerlijk gevoel voor drama: ”Oh Annedieke, we hebben monsters gecreëerd!” Geheel naar Mary Shelley. De roem, de aandacht ging met de hoofdpersonen op de loop. Dit kwam goed, vanwege de doodeenvoudige reden dat vanaf dat moment real life-programmadeelnemers een tijdelijke hausse vormden. Uiteindelijk kwam iedereen weer met de beentjes op de Hollandse grond.
Bill Cosby
Hoe wordt iemand een Frankenstein? Of een Dr Jekyll & Mr Hyde? Die laatste wordt met name getypeerd door een mooi imago naar de buitenkant, daar veel succes mee hebben, waardoor het publiek blind lijkt voor de donkere kant van zo’n persoon. In de VS is Bill Cosby daarvan het voorbeeld. De ideale, succesvolle zwarte komiek die een hoofdrol vertolkte als gynaecoloog (sic) in de langlopende sitcom die zelfs zijn naam droeg: ‘The Cosby Show’.
Dr Jekyll
Soms denk je ‘Hoe is het mogelijk?’ als je weer een verhaal hoort over ernstig huiselijk, seksueel of partnergeweld. En dan met name als het daders betreft die naar de buitenwereld hun meest sociale en gezonde imago hoog houden. Hier in het Gooi was er een huisarts. Ik schrijf ‘was’, want hij zit inmiddels in de bak. Hij blijkt zijn (inmiddels ex-) vrouw op verschillende manieren fysiek en psychisch mishandeld te hebben. Zo heeft hij haar o.a. hardhandig een katheter naar binnen geduwd tijdens een bevalling van één van hun kinderen.
Gelikt Goois plaatje
Verder zou de ‘arts’ (tevens raadslid gemeente Gooise Meren) haar toen zij inmiddels ex was, gedwongen hebben hem als huisarts te nemen. Daarmee wilde hij psychische aandoeningen in haar dossier zetten om haar uit de ouderlijke macht gezet te krijgen. Hij dwong haar volgens de aangifte ook op hardhandige manieren medicatie te slikken, onder meer door op haar hoofd te gaan zitten. Ook de kinderen waren de sigaar, destijds tussen de 1 en 4 jaar. Ze werden regelmatig opgesloten en met een stok geslagen. Maar naar de buitenwereld was dit het perfecte Gooise gezinnetje met een fraaie woning en een gelikt uitziende nieuwe dokterspraktijk.
Enkele cliënten van de Gooise huisarts lieten anoniem aan NH Nieuws weten verbijsterd te zijn toen dit bekend werd. Zo zegt een oud-patiënt: “Ik had het totaal niet aan zien komen. Hij kwam over als een jonge, ambitieuze huisarts. Ik schrik hier echt van.” Een ander laat weten niet extreem verbaasd te zijn door het nieuws. “Er waren in de regio al veel klachten over hem en zijn huisartsenpraktijken. Sinds hij daar de leiding over heeft, gaat er een hoop mis. Hij is meer ondernemer dan huisarts.” De zwarte kant (Mr Hyde) van deze ‘Dr Jekyll werd ontdekt. Te laat, want er waren al vele slachtoffers gemaakt.
The Iceman
Een soortgelijk geval lijkt ‘ijsman’ Wim Hof te zijn. In vroeger tijden waren er flagellanten. Gelovigen die zichzelf afbeulden en geselden, teneinde de zegen van god over zich af te dwingen. Er waren vele monniken die aan zelfkastijding deden. Ook in calvinistische kringen kwam het ‘hard zijn voor jezelf’ veel voor. Kinderen werden met tucht, orde en reinheid opgevoed en mochten vooral niet piepen bij een koutje of een pijntje. Jezus: die had pas echt geleden aan het kruis, met al die spijkers door zijn levende lichaam. Gelukkig kwamen we gedurende de 20ste eeuw wat bij zinnen. We leerden liever te zijn voor ons lijf, ook als het pijn had en/of kou leed.
SM-praktijken
Maar nu in de 21ste eeuw (zeker na de covid-pandemie) wordt er opnieuw gedweept met het immuunstelsel en wordt er afzien gepredikt. Boegbeeld is juist Wim Hof, alias The Iceman. De Correspondent schreef in 2022 reeds: “De ijsman, met zijn lange grijze haren en zijn monnikenbaard, ziet er niet alleen uit als de archetypische goeroe, hij is het ook. Zo’n goeroe die manisch uitroept dat de maatschappij ziek is en dat hij de mens genezen kan. Het type dat zijn volgelingen opzweept terwijl ze op yogamatten liggen te kronkelen.” Het is een niet-seksuele vorm van SM. IJswater-baden is wat psycholoog Paul Bloom ‘benign masochism’ noemt: vrijwillig lijden. Mensen zoeken pijn op, in afgepaste hoeveelheden, om het leven diepgang te geven. Het genot zit echter in het contrast. Het zit namelijk niet in het gevoel van het ijsbad zelf, maar wel in de kick die je lichaam ervaart als je er weer mee stopt.
Een spiritueel pad
Dat ziet de goeroe zelf uiteraard anders. De Wim Hof-methode, zo luidt de tekst op de achterflap van zijn boek, is een techniek die ademhaling, koudetraining en mindset combineert voor een sterk immuunsysteem. Een ijsbad is goed voor mind en body, maar óók voor de spirit. Ja typisch influencer-jeuktaal. Hij schermt tevens met “de verbluffende resultaten uit wetenschappelijk onderzoek naar zijn methode, waarmee je leert hoe je kou, adem en mindset kunt benutten om de leiding te nemen over je geest en stofwisseling. En hoe verbeterde gezondheid een spiritueel pad is om je te verbinden met je innerlijke kracht.”
PTSS
Terwijl Wim Hof uitgroeide tot een wereldberoemde gezondheidsgoeroe met bijpassend imago en groeiend kapitaal, onderwierp hij zijn gezinnen aan lichamelijke en psychisch misbruik. Zijn eerste vrouw, met wie hij 4 kinderen kreeg, beëindigde haar eigen leven in 1995. Zijn tweede echtgenote ontmoette Hof in 2001. Geschrokken las deze inmiddels ex-echtgenote Caroline recent een brief. De afzender was een Britse filmproducent. Die wilde haar perspectief op het succesverhaal van The Iceman. “Niet het minst omdat u daar een belangrijke rol in speelt.”
Daarover verhaalde De Volkskrant afgelopen weekend uitgebreid. Caroline was op dat moment net begonnen met traumatherapie om het jarenlange geweld door haar ex te verwerken. Bij haar drie kinderen – uit een eerder huwelijk heeft ze zoon Christiaan & dochter Nathalie en met Wim Hof kreeg ze zoon Noah – sloeg de onrust ook toe. Laatstgenoemde Noah is pas 21 jaar en heeft ptss overgehouden aan zijn jeugd en wil om die reden op geen enkele wijze meer met zijn vader worden geconfronteerd. Laat staan via een speelfilm, die vermoedelijk wereldwijd aandacht trekt.
Daar is Mr Hyde
Voor hen allemaal is de naam Wim Hof synoniem aan jaren vol agressie, fysiek geweld, vernedering, manipulatie en – in het geval van Caroline – ook seksueel misbruik. Zij kennen The Iceman als iemand met een explosief karakter, bezitsdrang, een kwade dronk en grootheidswaan. Iemand voor wie ze permanent op hun hoede moesten zijn. Het is een wonder dat deze ‘Mr Hyde-kant’ zolang verborgen is gebleven voor de wereld. Of slechts in kleine kring bekend was. Hij werd zelfs door Hollywoodsterren geroemd om zijn ijsbaden-aanpak die hen gezonder en gelukkiger zou maken.
Krakend ijs
Vorig jaar zomer verschenen reeds barsten in het ijs van Hof. In de VS kreeg hij een claim van 67 miljoen dollar vanwege het overlijden van een 17-jarig meisje. De koud water/ademhalingsbehandeling van Hof zou hierbij een fatale rol hebben gespeeld. De rechtszaak is aangespannen door de vader van het meisje, de Californischeletseladvocaat Raphael Metzger. Hij vond in 2022 zijn dochter dood in het zwembad bij hun huis. Afgelopen juli werd Wim Hof vrijgesproken in de VS. Vader Metzger is in beroep gegaan.
Er dreigen meer civiele rechtszaken. Een Amerikaanse criticaster van Hof, Scott Carney (journalist, antropoloog), meldt in een e-mail meldt dat het aantal verdachte overlijdens op zijn lijst inmiddels achttien doden is. Daarover schrijft Kwakzalverij.nl. De overlijdens vertonen grote gelijkenis: de Hofs ademhalingstechniek resulteert (vaak) in hyperventilatie en soms in flauwvallen. Wanneer dit, zoals Hof voortdurend in filmpjes demonstreert, gebeurt in (ondiep, koud) water is er een kans op stikken/overlijden, is de hypothese. In de VS is er een organisatie die zich richt op de preventie/risicoreductie van dit flauwvallen in ondiep water, met de behandeltechniek van Hof als voorbeeld. Op de website van deze organisatie wordt verwezen naar het overlijden van het 17-jarige Californische meisje. Onder de achttien doden zitten drie doden die Het Parool reeds in 2016 beschreef.
Huisverbod
Voorts werd Wim Hof reeds in 2012 door de rechter veroordeeld tot een werkstraf en een geldboete vanwege de mishandeling van de oudste zoon van zijn ex vrouw Caroline. Daarvoor legde de toenmalige waarnemend burgemeester van Amsterdam Lodewijk Asscher hem een tijdelijk huis- en gebiedsverbod op. In de toelichting staat dat Hof ‘lichamelijk geweld heeft gebruikt’ tegen Caroline, Christiaan en Noah en ‘heeft gedreigd met doden’, dat ‘de zwaarte en frequentie van geweld de laatste jaren is toegenomen’ en dat de kinderen daarvan ‘getuige en slachtoffer zijn’. In 2015 constateerde de Raad voor de Kinderbescherming dat Hof zijn zoon Noah zo veel psychisch geweld had aangedaan, dat de jongen zich altijd onveilig bij hem voelde. De rechtbank besloot daarom dat vader Hof geen recht meer had op omgang met Noah.
Mijnenveld
Elke keer als we dit soort gruwelijke verhalen horen over mensen die we ‘kennen’ uit onze directe omgeving of omdat we hen via (sociale) media volgen, reageren we geschokt. Ik ook. En dan dringt zich ook altijd de vraag op van ‘Hoe voorkomen we dit?’ Het meest voor de hand liggende antwoord is ‘Door niet te zwijgen.’ Maar we leven temidden van een cultuur die enerzijds veel door de rechters bevestigde misdrijven boven tafel krijgt, maar die anderzijds mensen schaden die door rancuneuze types met valse beschuldigingen te maken krijgen. Dat laatste wordt ook nog eens versterkt door een overbelast OM, waardoor officiële zittingsdagen lang op zich laten wachten. Een mening over iemand hebben (laat staan een oordeel) is je begeven in een mijnenveld. In het geval van Wim Hof is het verbazingwekkend dat zijn verleden niet eerder aan de grote klok werd gehangen, terwijl zijn strafblad bij genoeg mensen bekend moet zijn geweest.
Narcisme
Maar wij mensen willen graag helden. We dansen graag (om maar eens een bijbels gegeven te gebruiken) rond een Gouden Kalf. Of dat nu een artiest, een presentator, een topondernemer of een goeroe is. We ontlenen daar kracht, hoop en inspiratie aan. We zijn als zo iemand van het voetstuk dondert dus niet alleen teleurgesteld in die persoon, maar ook in onszelf. U kent de voorbeelden wel. Dat je je zo kon vergissen in een prominent persoon. Maar juist dat is een cruciaal gegeven. Veel goeroes, influencers, TV-dominees, artiesten en invloedrijke mediamensen blijken te lijden aan narcisme. Het is een narcisme dat gevoed wordt door succes, waardoor hun zwarte randje (dat we allemaal wel hebben) kan uitgroeien tot een complete zwarte helft. Dit blijft lang verborgen voor de ogen van hun betoverde publiek. Helaas zijn degenen in de naaste omgeving daarvan vaak slachtoffer. In privé- of werkomgevingen. Omdat die lang zwijgen vanwege solidariteit en/of afhankelijkheid.
De film over Wim Hof zal dus waarschijnlijk geen hagiografie worden, maar een heus Dr Jekyll & Mr Hyde-gegeven. Een minstens 5-delige serie op Netflix of Amazon. Want het gekke is: na van de eerste schok bekomen te zijn, vreten we dat soort films en series vervolgens toch met veel genoegen en/of aangenaam gegriezel. ‘The Unbelievable Story of The Dutch Iceman’ kom eraan. Ik hoop overigens wel dat het de naasten van de hoofdpersoon recht doet.
Nagekomen bericht:
De productie van de speelfilm over Wim Hof is voorlopig stopgezet vanwege ‘de ernst van de beschuldigingen’ aan het adres van de wereldberoemde gezondheidsgoeroe. Dat heeft de Britse productiemaatschappij Genesius Pictures maandag aan de Volkskrant laten weten.
Illustratie: Dr. Jekyll and Mr. Hyde – Victorian era public domain image
