“Hallo, hoe is het nou met jou?” “Nou, je weet wel: druk, druk, druk. Ik moet nu rennen, want vanavond nog ouderavond en mijn mailbox stroomt over. Nou doei.” Als je dit soort teksten niet kon bezigen, was je sneu, een outcast, een loser. En minstens één burn-out hebben gehad, stond ook heel stoer. Druk zijn als statussymbool. En toen kwam 2020. Wat een toestand: de agenda leeg.
Gezamenlijke etentjes een maand vooruit plannen. De weekenden propvol met voetbal voor Rogier en HJ en dan moeten we Jolien ook nog naar een turnwedstrijd rijden in Franeker. Alles vol gepland, geen tijd voor spontaniteit. Want dat is het gevulde leven van de geslaagde westerling immers. ‘Als je wint, heb je vrienden’ zong wijlen Herman Brood al in de vorige eeuw en winnen betekent heel druk zijn. Want dan zul je wel ergens heel erg goed in zijn, anders zouden ze je niet vragen.
Zo bang om iets te missen
Het afvinken van de ‘to-do-list’ geeft stootjes dopamine en daar ga je je dus heel lekker bij voelen. Het betekent dat je effectief bezig ben, je hebt nut, je doet ertoe. Morgen weer naar bijscholingscursus, nu even snel de boodschappen ophalen bij het ‘pick-up-point’ bij de afrit van de snelweg, maar eerst nog even naar de sportschool, want bij een succesvol iemand hoort een strak lichaam. Wie ben je nu eigenlijk wat aan het bewijzen? Aan jezelf, je familie of je omgeving? Ik heb het weleens gevraagd aan zo’n druk-druk-druk-type, maar daar maakte ik mezelf niet populair mee. Sterker nog: ik ben zo’n ‘loser’ die haar eigen tijd indeelt. Ik heb geen last van FOMO. Ja, ook dat is een engelse term, of correcter gezegd: een acroniem voor Fear Of Missing Out. Bang zijn om iets te missen. Bang zijn om geen drukke foto’s en teksten te kunnen posten op je sociale media-accounts. Toch naar dat feestje gaan waar je geen zin in hebt, want stel je voor: je zou toch maar iets interessants mislopen. Grote kans dat u als lezer nu al moe bent door alleen al het lezen over het moderne leven.
Calvinisten
Toen werd het februari 2020. Ineens was corona geen biertje meer, maar een levensveranderend fenomeen. Ineens stond er van alles stil: de auto, het sociale leven en vooral het druk-druk-druk doen. Tuurlijk is er de stress over ‘Het Virus’ en is het vreselijk dat bedrijven en zzp’ers in bepaalde branches bijkans of helemaal failliet gaan. Maar het grootste deel van onze natie kan gewoon doorgaan met eten, drinken, verwarming hoger draaien en zelfs met op vakantie gaan. ‘Stilstand is achteruitgang’ volgens onze Nederlandse c.q. calvinistische moraal, dus de agenda moet vol. Besef van tijd is kenmerkend voor ons menselijk bestaan. Wat achter ons ligt, kunnen we ons herinneren, over wat nog moet komen kunnen we dromen. Zowel verleden als toekomst kunnen we in onze hoofden mooier kleuren, maar met het heden ligt dat wat moeilijker.
‘Hard gewerkt met de toppertjes’
Het heden, het nu is veel zichtbaarder dan een halve eeuw terug. Veel mensen werken in een kantoortuin waar je soms vanaf twee verdiepingen erboven nog te zien bent, vooral als je je lunch achter je computer nuttigt: ‘kijk hem nou eens druk zijn’. En als je minder zichtbaar bent, moet je veel posten op je social media. LinkedIn vooral, want dan ben je belangrijk, dus succesvol, dus gewild, dus….. “Kapot moe, maar zo fijn gewerkt met deze toppertjes.” Opscheppen door het te verpakken als een klacht of als nederigheid heet humblebragging. En die zogenaamde toppertjes hebben wel wekenlang gezeur en gezeik aan hun kop gehad van baasje X. Wetenschappers onderzochten dit fenomeen, dat uiteindelijk tegen je werkt. Het laat de opschepper onoprecht en minder competent lijken. Hoog opgeven over hoe druk je het hebt, heeft dus helemaal geen voordelen. Ook al ben je feitelijk niet druk, als je druk doet of je zo voordoet, zal het lichaam er wél als zodanig op reageren met alle negatieve (bekende) gevolgen die stress nu eenmaal heeft. Eerdergenoemde studie toont tevens aan dat regelmatig jezelf in de schijnwerper zetten beter wordt ontvangen dan ‘zogenaamd’ nederig schrijven. Want mensen hebben een antenne voor echtheid. Het moet dus wel kloppen. Overdrijf je graad van studeren daarom niet, maar oprecht trots zijn is OK. “Ja, het behalen van die master was superzwaar: ik vond het een hele prestatie van mezelf.”
Drukverslaving (geen tikfout)
Afgelopen coronajaar veranderde er veel. Veel mensen kregen stress vanwege het ontbreken van stress. Het is dus een verslaving, waar je van af moet kicken. Anderen deden dat al middels yoga of mindfullness, maar vanwege dat extra agendadingetje was je dan nog weer drukker. Ik heb een kennis van me letterlijk jankend aan de telefoon gehad, omdat ze zo giga druk was en “ook nog naar haar yogaklasje moest.” Dat is pas idioot. Het Virus en de uitwerking ervan op onze economie en tevens het hele meningencircus dat op alle media maar door- en doorgaat zijn ronduit kl*te. Het zet ons echter ook aan het denken over wat echt belangrijk is. Over de essentiële beroepen, over wie en wat er in onze eigen omgeving essentieel voor ons zijn.
Niet hard werken, maar slim werken
Meer ontspanning en minder stress is volgens het gevoel van de ‘drukverslaafden’ in strijd met productiviteit. Het werk moet toch gedaan. Dus werken, doorwerken, overwerken. Het Nieuw-Zeelandse bedrijf Perpetual Guardian startte in 2018 een proef waarbij overgeschakeld werd van een vijfdaagse naar een vierdaagse werkweek met behoud van salaris. Het resultaat? De werknemers werkten efficiënter en leverden exact hetzelfde als toen zijn nog meer uren klokten. Daarnaast ervoeren zij na een tijdje afkicken minder stress, een betere werk-privébalans en een grotere teamspirit. Tel uit je winst. Microsoft Japan deed hetzelfde en daar steeg de verkoop zelfs met 40%. Ook in Nederland beginnen organisaties open te staan voor deze ingreep. En daarbij hebben we het afgelopen jaar geleerd dat je collega’s zien en spreken wel belangrijk is, maar dat dit niet vijf dagen van tien uur per week hoeft. Die Zoom-vergaderingen waren toch zeker korter en duidelijker dan dat oeverloze gezwam in de vergaderzaal, waar baasjes, tussenbaasjes en zich nog anders noemende types het ‘werkvolk’ in de nek hijgden.
Zeg eens nee nee nee nee
In zijn boek ‘Fokking Druk’ beschrijft Thijs Launspach feitelijk het detoxen van druk zijn, van die overvolle agenda en dat overlopende hoofd. Dat begint bij NEE zeggen. “De eerste en belangrijkste stap is realiseren dat je een keuze hebt. De keuze ligt bij jou. Vraag jezelf eerst af: ‘sta ik in mijn recht om nee te zeggen?’ Het antwoord is bijna altijd ja. Het ongemak ligt bij een ander, maar dat hoeft niet te betekenen dat jij verplicht bent. Ik ben een voorstander van afzeggen. Je mag best voor jezelf kiezen, ook al vinden anderen dat niet altijd leuk. Stap twee is het ook daadwerkelijk doen. Zoek of bel iemand op en zeg niet af via Whatsapp. Wees niet agressief of verdedigend, maar wees duidelijk wat je wel of niet wil. Realiseer je dat jij de keuze hebt.”
