‘Kan daar geen vrachtwagen overheen rijden?’ vroeg Eddy K. (57) uit Druten zich af. ‘Neerknuppelen. Bom erop.’ stelde Angelo R. (42) uit IJsselstein voor. En als het aan Gina van V. (28) uit Dordrecht lag, moesten ‘die mafkezen’ worden ‘afgemaakt’. Voila een aantal reacties die journalist Clarice Gargard in november 2018 via Facebook kreeg onder een livestream van een demonstratie tegen Zwarte Piet. Andere ‘opmerkingen’ gingen vooral over haar huidskleur, of dat ze ‘een nekschot’ moest krijgen. Daarover bericht vandaag o.a. Josien Wolthuizen in Het Parool. Clarice deed aangifte, gelukkig met resultaat. Na anderhalf jaar onderzoek vervolgt het OM nu de 25 afzenders voor opruiing en aanzetten tot haat, discriminatie of geweld. Maandag is de eerste zitting, de rest volgt daarna.
De wet gaat nog niet over ons digi-bestaan
Een tijdje terug raakte ik tijdens een blogtraining die ik gaf, in gesprek met mensen die werken in de communicatie. We kwamen tot de conclusie dat we er in de afgelopen 20 jaar een facet van leven hebben bijgekregen: namelijk een online leven. In tegenstelling tot de ‘gewone’ wereld hebben we daar nog maar weinig wetten ~of zo je wilt spelregels~ voor. Uiteraard ben ik als journalist voor vrijheid van meningsuiting, maar net als bij bestaande media (gedrukte pers, radio, TV) zouden er wetten moeten komen voor de nieuwere (sociale) media. Beledigingen, geschiedvervalsingen, smaad en laster moeten ook daar strafbaar zijn.
Anonieme plurken
Ik tel dagelijks de zegeningen van het internet. Maar zie ook de schaduwkanten. Doordat mensen achter hun toetsenbord en met een onherkenbaar alias zomaar alles de digitale wereld in kunnen slingeren, verhuftert de samenleving ook. Want je bent gewend ongefilterd en ondoordacht te schelden, dus waarom dan niet ook in de fysieke wereld plurkengedrag vertonen? Nee, ik ben niet zo iemand die zegt dat vroeger alles beter was. Ik zie voortschrijdend inzicht op vele vlakken en onze kinderen en kleinkinderen gaan het ook beter doen dan wij. Maar dan moet er wel heel snel zoiets komen als een ‘digitaal wetboek’. Als je je niet aan de regels / wetten van een land houdt, kun je daarvoor bestraft (lees: gecorrigeerd) worden. Meer blauw op straat, maar ook meer blauw op de digitale snelweg. Daar zal geld naar toe moeten en dit zal in Europees verband dienen te geschieden, alhoewel je wel met taalbarriéres te maken hebt.
Het open riool dat Twitter heet
Het is niet voor niks zo dat mensen die serieuze, pittige, maar fatsoenlijke discussies willen, momenteel massaal afhaken van Twitter en Facebook. Die laatste geeft je een ban, wanneer je (even niet goed doordacht) een kunstwerk in je bericht hebt met wat menselijk naakt, maar laat wel de meest afgrijselijke IS-beelden of het bloedbad bij Christchurch (what’s in a name?) door. En dan heb ik het nog niet eens over de ondoordachte, beledigend geformuleerde reacties van gebruikers (niet voor niets reaguurders gedoopt) over van alles en nog wat.
Blackmail
Ja, ik heb ook ervaring met online blackmail. Als seks- & relatie-blogger schreef ik regelmatig over pedofilie, omdat helaas ook dat actualiteit is. Van de tegenstanders kwam taal ‘waar de honden geen brood van lusten’ en van de pedozijde kreeg ik bedreigingen. (‘Ja, we weten wel waar jij en je kinderen wonen’). Ook waar het ging om wraakporno-sites was het raak qua bedreigingen en vuile taal in de ‘comments’. Niet prettig, maar voor mij nooit een reden geweest om ermee te kappen.
Vrouwen online vaker bedreigd
Overigens worden vrouwen middels reacties op internet feller benaderd dan mannen. Gendertrolling is daarvoor de internationale term. Ze krijgen dus vaker te maken met zogenaamde ‘trollen’ en ‘haters’. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant bij hun moderator Novia Facts, waar ze ruim 2500 reacties onder de meest becommentarieerde artikelen van de afgelopen 2 maanden inventariseerden. Maar zowel mannelijke als vrouwelijke columnisten kennen het fenomeen. Geen enkele journalist of columnist zal weglopen voor een gezonde discussie. Maar bakken met vuil en etter, ja bedreigingen aan je adres, zorgen er soms voor dat ze niet alles opschrijven. Genoeg reden om een digitaal wetboek van strafrecht in te voeren en speciaal daarvoor opgeleide agenten en rechercheurs. We moeten ons realiseren dat de helft van ons leven zich tegenwoordig online afspeelt. Een ontwikkeling die niet terug te draaien is, ergo: alleen maar zal toenemen.
Internet kan dodelijk zijn
Vrijheid in een democratie houdt op daar waar die de vrijheid van anderen aantast. Daar zijn wij als weldenkende mensen het over eens. Graag zou ik als media-deskundige samen met anderen (juristen, strafrechtdeskundigen, politie en justitie) in een denktank gaan zitten, om te bespreken hoe we onze grondwet ook ‘digitaal bestendig’ kunnen maken. Iemand die veel te hard rijdt of met alcohol op achter het stuur kruipt, is na 3x ook zijn rijbewijs een tijdje kwijt. Een ban voor het internet zou best eens kunnen helpen. We mogen het in Nederland over zo ongeveer alles oneens zijn (leve de democratie) maar dat betekent niet dat mensen zoals Sylvana Simons digitaal gekruisigd kunnen worden. Of dat kinderen op Facebook zodanig gepest worden dat ze zichzelf van het leven beroven.
En jij dan?
Heb jij hier ook een mening over? Denk met me mee. Laat het me weten! Want het is niet zo dat de politie niet meekijkt in de digitale wereld. Ze doen wat ze kunnen, ook in samenwerking met hulporganisaties ~waar ze gelukkig succesvol online rechercheren~ maar meer regels, mankracht en specialisten lijken me onontkoombaar.
Sylvana Simons maakte in 2017 in de rechtszaal duidelijk wat de scheldpartijen en bedreigingen op internet aan haar adres met haar deden. Ze maakte gebruik van haar spreekrecht in de zaak tegen 22 mensen die haar online bedreigden. 4 van hen kregen een werkstraf.
