De Amerikaanse opperrechter Ruth Bader Ginsburg overleed vrijdag op 87-jarige leeftijd in haar woning in Washington. Wie was deze vrouw, die door het Hooggerechtshof werd beschreven als een ‘onvermoeibare en vastberaden voorvechter van gerechtigheid’?
Ze staat als tatoeage op stoeren mannen-biceps, op T-shirts ansichtkaarten, tassen, telefoonhoedjes en baby-rompertjes. Er is een compleet Halloween- (of carnavals-) kostuum van haar en heeft rollen in een Legofilm en in de game Marvels Deadpool 2. Er is een fitnessregime naar haar vernoemd en je kunt actiefiguren van haar kopen. En er is een vaste imitator van haar bij het TV-programma ‘Saturday Night Live’.
Notorious RBG
Sinds een blog haar een bijnaam gaf, ging opperrechter Ruth Baden Ginsburg door het leven als Notorious RBG. Hoeveel Nederlandse rechters kennen wij bij naam en toenaam? Waarschijnlijk weinig tot geen. In de USA is dat anders. Het Hooggerechtshof kan daar zo’n impact hebben op het leven van doorsnee burgers, dat de leden altijd enige faam genieten. Meestal vooral in politieke kringen. Ruth Bader Ginsburg kon zich zelfs meten met popsterren.
Joods, vrouw en moeder
Over haar carrière die in de jaren 50 van de vorige eeuw startte, verscheen 2 jaar geleden een biopic verschenen, die op Internationale Vrouwendag in première ging. ‘On the Basis of Sex’ gaat over een vrouw die zich in een mannenbastion door het glazen plafond heen wist te vechten. Vanwege haar opzienbarende uitspraken, haar uiterlijk en haar inzet voor gelijke rechten voor vrouwen en mannen, werd ze een icoon. Ze putte daarvoor uit haar eigen ervaringen. In haar studie en tijdens haar carrière werd ze behoorlijk tegengewerkt. Het waren de jaren ’50 en de grote advocatenkantoren wilden haar niet aannemen. “Ik was Joods, vrouw en moeder. Die combinatie was een beetje teveel voor een starter,” schreef ze later.
Op de plek van een man
Tijdens haar studie ontmoet ze Marty Ginsburg, haar latere echtgenoot. “Hij was de eerste jongen die het interesseerde dat ik hersens had”, vertelde Ruth over de man met wie ze tot zijn overlijden in 2010 samen zou zijn. Ze trouwen en krijgen een kind. Dat houdt haar niet tegen om door te studeren. Op Harvard is ze 1 van de 9 vrouwen op de rechtenfaculteit. De rector roept hen eens bij zich met de vraag hoe ze zich voelen over het feit dat ze de plek van mannen innemen. Dan wordt Marty ziek. Ruth, die op jonge leeftijd haar zus en moeder al aan ziektes verloor, combineerde de zorg voor Marty met die voor haar jonge dochter én haar promotiestudie.
Vrouwenrechten
Omdat ze nergens als juriste wordt aangenomen, begint ze als secretaresse. Maar haar ster rijst al snel. In 1971 is Ruth mede-oprichter van de Women’s Rigths Project, een nieuwe tak van de American Civil Liberties Union. Ze wint 5 van de 6 anti-discriminatiezaken die ze als advocaat voor het Hoge Gerechtshof aanspant. De rest van de jaren ’70 werkt ze ook als advocaat voor de ACLU. In die periode wint ze opnieuw belangrijke rechtszaken voor het Hooggerechtshof, waaronder Frontiero vs. Richardson, waarin beslist werd dat het Amerikaanse leger geen onderscheid mocht maken tussen mannen en vrouwen.
Benoemd voor het leven
Daarna wordt ze tevens hoogleraar aan de Columbia Universiteit in New York en in 1980 benoemt president Carter himself haar tot rechter voor het Hof van Beroep. Daar werkt ze tot Bill Clinton haar in 1993 voordraagt als rechter van het Federale Hooggerechtshof, een positie die door de senaat werd goedgekeurd met slechts 3 stemmen tegen. Ze was o.a. verantwoordelijk voor de in 1996 ingevoerde wet waarmee het militair instituut van Virginia geen vrouwen meer mocht weigeren op de opleiding. Gebeurde dit wel, dan zou het instituut zijn aanspraak op subsidie verliezen.
Beroemde befjes
Opvallend genoeg, zou je denken. Maar niet voor Ruth. Niet alleen in haar carrière onderscheidt ze zich, maar ook nog eens met haar uiterlijk. Die eenvormige zwarte toga’s zijn ooit ontworpen om een gevoel van eenheid te creëren tussen alle rechters. Dus speelt Ruth aka R.B.G. daar mee. Door decoratieve kragen te dragen. Naast het feit dat deze fleurige accessoires haar ‘vrouw zijn’ benadrukken, hebben de specifieke kragen elk een eigen verhaal én betekenis.
Donald Trumps nachtmerrie en vice versa
Ze is een slecht mens, een zombie en anti-Amerikaans, vinden de conservatieve Amerikanen. Ze kreeg bakken vol sh*t over zich heen, toen ze enkele maanden voor de presidentsverkiezingen van 2016 verkondigde te emigreren wanneer Donald Trump president zou worden. Iets waar ze helaas op terug moest komen. Maar ze vocht verder. RBG is in de ogen van de progressieven niets minder dan een superheld, het feministische geweten van het hoogste rechtsorgaan, waar wetten aan de Grondwet worden getoetst.
Sterven in het harnas
Ze bleef doorzetten, ondanks de problemen met haar gezondheid. In 1999 werd bij haar al eens kanker vastgesteld. Ginsburg overleefde het, maar ze kreeg in 2009, 2018 en 2019 opnieuw met deze ziekte maken. In juli dit jaar liet Ginsburg weten dat er opnieuw kanker bij haar was vastgesteld. Ondanks haar gezondheidsproblemen kwam ze fragiel, maar krachtig over. Ze werkte gewoon verder tussen de bestralingen en chemokuren door. Maar nu is het gedaan met deze kleine, grote vrouw. Met haar 87 jaar was ze de langstzittende in het Supreme Court. Ruth Bader Ginsburg was benoemd voor het leven en stierf in het harnas.
