In de jaren ’90 stuitte het Amerikaanse farmacieconcern Pfizer bij een medicijn in de behandeling tegen angina pectoris op een bijzondere bijwerking. De testpersonen (mannen) meldden namelijk dat zij opeens wel heel erg stevige erecties ondervonden. Een gevalletje serendipiteit.
Viagra werd een revolutie in mannenseksland. En bleek een goudmijn voor de fabrikant en zijn investeerders. De jacht op een roze variant werd dan ook vanaf toen geopend.
Hulppost Almere
Natuurlijk wordt er sinds het immense blauwe succes naarstig gezocht naar een roze equivalent. Immers: daar waar erectieproblemen bij mannen een bevredigend seksleven in de weg kunnen staan, is het bij vrouwen vaak het gemis aan libido dat hen parten speelt. Ook in Nederland ging men op zoek naar de kip met de goudgerande roze eieren. In 2013 haalde Adriaan Tuiten er zelfs The New York Times mee. De oprichter van het bedrijf ‘Emotional Brain’ in Almere dacht de oplossing in handen te hebben met hun middelen Lybrido en Lybridos en stelde toen dat de potentiële markt oneindig was.
En weg is je geld
Investeerders meldden zich in grote getale aan de Flevolandse poort. Onder hen bekende Nederlanders en vermogende zakenlieden, zoals Companjen van Bakker Bart, Ruud Sondag (ex-topman van afvalverwerker Van Gansewinkel) en voormalig ING-topman en Ahold-commissaris Jan Hommen, maar ook Forum voor Democratie-Kamerlid Olaf Ephraim en VVD-prominent en zakenman Cees Meeuwis, de racende autobroers Tim & Tom Coronel, componist John Ewbank en ict-miljonair Marcel Stolk. Niet geheel toevallig alleen maar mannen.
Orgasm.Inc.
Filmmaakster Liz Canner werd al in 2009 door het bedrijf Vivus gevraagd om erotische films te maken voor vrouwen, om te helpen bij de ontwikkeling van een ‘orgasmecrème’. Met de filmpjes zouden reacties van vrouwen voor en na insmeren getest worden. Uiteindelijk maakte Liz echter niet de gevraagde filmpjes, maar haar eigen documentaire Orgasm.Inc., waarin duidelijk wordt waar het de geneesmiddelenindustrie om gaat. Niet om vrouwen te helpen, maar om miljarden aan ze te verdienen. Een van de weinige dingen waar complotgelovigen een punt hebben. Liz ontmoette in 9 jaar tijd tientallen pharmaceuten, onderzoekers, artsen en therapeuten. Ze beweerden allemaal het middel te hebben voor de ultieme vrouwelijke sekservaring. Pillen, neussprays, kauwgom, pleisters, zalfjes, jazelfs libido-ijsjes en een ‘de orgasmatron’: een apparaat met elektroden die in de ruggengraat moeten. Uit de film blijkt dat die middeltjes helemaal niet of nauwelijks werken. En in sommige gevallen zelfs gevaarlijk kunnen zijn. Maar de jacht ging verder.
(Anti)depressiva
In februari 2010 noemde de Amerikaanse Food and Drug Administration het middel flibanserine, oorspronkelijk bedoeld als antidepressivum, als lustmiddel een grote flop. De FDA voerde tests uit bij 2400 vrouwen. Een deel van de vrouwen nam flibanserine, een ander deel kreeg een placebo. De proeven wezen uit dat vrouwen die het veelbelovende pilletje namen, net iets meer bevredigende seksuele relaties kenden, maar pas na weken een dagelijkse hoeveelheid slikken. Hun seksuele lust nam niet toe, tot grote ontgoocheling van producent Boehringer Ingelheim. Er werden zelfs ernstige bijwerkingen vastgesteld: zoals stemmingswisselingen, misselijkheid en depressie.
Placebo werkt
Datzelfde jaar publiceerde het Journal of Sexual Medicine over Amerikaans onderzoek onder 200 vrouwen. Andrea Bradford & Cindy Meston namen de resultaten van een eerdere studie over het effect van tadalafil (ook verkocht als erectiemiddel cialis) onder de loep. Ze waren vooral geïnteresseerd in de resultaten van de placebogroep: een groep vrouwen die een pil kreeg te slikken, maar niet wist of die ‘echt’ was of ‘loos’. De placebotest is een belangrijk onderdeel in het testen van medicatie. Zo valt af te leiden hoeveel procent van het effect werkelijk te wijten is aan het product, en hoeveel aan een psychologisch effect. De placebovrouwen rapporteerden een significante verbetering van hun seksleven. De vrouwen waren tussen 35 en 55 jaar oud en leden aan premenopauze en hadden problemen om opgewonden te geraken. Al na enkele weken placebopillen slikken, waren de vrouwen minder gestresst en genoten ze meer van seks. Eenzelfde effect werd overigens waargenomen bij mannen. Impotentie bijvoorbeeld kon verbeteren door een placebopil in combinatie met psychotherapie. Daarbij werden niet zozeer meer erecties geregistreerd, als wel een betere kwaliteit van de seks.
Addyi
In 2015 was er dan Addyi, een verbeterde versie flibanserine, dat goedgekeurd werd door de Amerikaanse Food & Drug Administration, wel met de waarschuwing erbij van bijwerkingen als een gevaarlijk lage bloedruk en dus flauwvallen, vooral in combinatie met alcohol. Tevens werd bepaald dat Addyi alleen door bepaalde specialisten mocht worden voorgeschreven. De Europese medici werden er niet enthousiast van. Een brandbrief van 85 Nederlandse en Belgische seksuologen werd naar de FDA gezonden, omdat zij er niets in zagen. Volgens o.a. Rick van Lunsen (tot 2017 hoofd Seksuologie en Psychosomatische Gynaecologie in het AMC) stond het kleine voordeel niet in verhouding tot de vele nadelen. “Het middel wijzigt iets in de verhouding tussen twee stoffen in het brein: dopamine en serotonine. Beiden hebben wel iets met seks te maken, maar er is geen enkele aanwijzing dat vrouwen die geen zin hebben in seks, een tekort of teveel van één van beide stoffen heeft. Dat zegt de fabrikant wel.” Het middel stierf een snelle dood. Na een maand op de Amerikaanse markt waren er slechts 227 recepten uitgeschreven. Toen Viagra 17 jaar eerder werd goedgekeurd, stonden er een half miljoen mannen de eerste weken al in de rij van de apotheek. Een domper dus voor farmaceut Valeant.
Tussen de benen en/of tussen de oren?
En daar zit em nu net de kneep! Mannen hebben nog zin, maar (even of langduriger) kunnen ze niet en dus besluiten ze tot ‘blauw’ om aan hun trekken te komen. Een eventuele roze medicatie zal haar lust tot seks moeten geven. Dan ontstaat al snel de situatie: ‘als je geen zin hebt, dan neem je maar een pilletje’. En hoe ethisch is dat dan nog? Toch lijken ze tegemoet te komen aan de hulpvraag van vrouwen (en hun mannen) met libido- en/of orgasmevermindering. Zelfs Oprah Winfrey besteedde er in een aantal uitzendingen aandacht aan. Het werd filmmaakster Liz Canner gaandeweg duidelijker dat ‘s vrouws seksproblemen te maken hebben met relatieproblemen, moeheid, stress of seksueel misbruik in heden of verleden. En die kun je helaas niet met een extern middeltje wegpoetsen. Ergo: in veel gevallen wordt het manco er zelfs erger van! Eerdergenoemde Rik van Lunsen nam samen met collega-seksuologen Ellen Laan & Peter Leusink onlangs het initiatief voor meer zinnige informatie over seksueel verlangen en/of het gebrek daaraan: zininseks.nl.
Flevolandse flop
Voor de Nederlandse overheid en de provincie Flevoland dreigt het mislukken van de ‘lustpil voor vrouwen’ een financiële strop te worden, nu Emotional Brain waarschijnlijk op de fles gaat. Zo schrijft De Volkskrant. De rechtbank verleende het bedrijf vorige week uitstel van betaling. De ontwikkeling ligt al jaren stil en de verliezen stapelden zich de afgelopen jaren op. Ook gingen er steeds meer verhalen rond over wanbeleid en gemanipuleerde testresultaten. In totaal staken de aandeelhouders rond de 42 miljoen euro in het bedrijf. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) leende in totaal circa 4,5 miljoen euro, waarvan de aflossing en rente bij de lening opgeteld mocht worden. Dat bedrag is inmiddels opgelopen tot 8,4 miljoen euro.
Seks op recept: nee dus
En zoals geen eetlust hebben een signaal is dat er iets mis is in ons systeem, geeft verminderde of geen sekslust eveneens aan dat er iets niet helemaal jofel zit. Ook al zullen de farmaceuten vrouwen volgaarne proberen te verneuken met hun ‘Roze Viagra’. Hallo mannelijke investeerders: knoop dat even in je oren. (ik heb namelijke geen enkele vrouwelijke naam gezien) Het voorspel begint namelijk ‘s ochtends al aan het ontbijt. Libido komt bij vrouwen niet zomaar uit de lucht vallen en dus ook niet uit een potje van de apotheek!
Beeld + kijktip: Documentaire Orgasm.Inc. door Liz Canner
