Lilian Janse was in 2013 de eerste vrouw die zich bij de SGP verkiesbaar stelde. Een jaar later was ze voor de partij de eerste vrouw in een openbaar ambt. Er ging even een eeuw overheen, maar de enige nog bestaande mannenbroedersclub in de politiek ging eraan. Dat was veelbelovend.
Frisse wind van zee(land)
Het gebeurde allemaal in Vlissingen en dat was geen toeval. De zuidwesthoek van de Nederlandse biblebelt was en is sowieso altijd vooruitstrevender geweest dan de bijbelgebieden op de zandgronden. De Zeeuwen zelf, zo mocht ik ooit eens uit hun monden optekenen, denken dat de frisse wind van hun provincie daar voor zorgt. Zo waren ‘de zwaren’ in Zeeland eveneens de eersten die gekleurde exemplaren van de verplichte hoeden voor vrouwen bij hun kerkdiensten tolereerden en waar heel voorzichtig televisies werden aangeschaft.
Democratie voor mannen
Het feit dat ruim 80% van de landelijke SGP-leden voor het vrouwenvoorstel had gestemd (met name dankzij de vrouwen, die toen wel stemrecht bínnen de partij hadden verkregen), was voor Lilian Janse 7 jaar geleden een steun om, zoals ze het zelf noemde, “haar verantwoordelijkheid te nemen.” Ze zegt het eens te zijn met alle punten in het beginselprogramma van de SGP, uitgezonderd artikel 10, dat stelt dat vrouwen ‘niet geschikt zijn voor het regeerambt’. De Bijbel spreekt zich namelijk niet uit over de parlementaire democratie. En hoewel de SGP destijds het omstreden ‘vrouwenstandpunt’ via een congresbesluit aanpaste, werd dat in het beginselprogramma van de partij niet veranderd.
De eerste vrouw
Over de gang van Lilian Janse naar de actieve politiek werd uitgebreid verslag gedaan, door de media. Ze zat zelfs in actualiteitenprogramma’s op de, van oudsher in haar kringen, zo gehate televisie. Ook ontving ze uit allerlei vrouwenhoeken steunbetuigingen. Er werd zelfs een documentaire over haar gemaakt, die in premiere ging op het ‘Festival by the Sea’ in haar thuishaven Vlissingen. Inmiddels is de jonge Paula Schot de eerste vrouwelijke SGP-wethouder in Nederland. Op Schouwen-Duiveland, jawel bij de Zeeuwen dus. Maar daarmee is de discussie bij de mannenbroeders nog niet verstomd.
De jeugd heeft de toekomst?
Je zou denken dat de nieuwe generatie de hoop op een diversere samenleving hoog in het vandaal heeft. Zo niet bij de Staatkundig Gereformeerden. Een motie om de landelijke kandidatenlijst van de SGP open te stellen voor vrouwen heeft het afgelopen zaterdag tijdens het (digitale) congres van SGP-Jongeren niet gehaald. Heel slim van de heren bestuurders om dit besluit zo lang te rekken dat het in elk geval na de Tweede Kamer-verkiezingen pas moest worden genomen. Een meerderheid van de SGPJ’ers keerde zich tegen de motie. “Nou breekt m’n klomp”, dacht ik toen ik het bericht las.
Beatrix bij de gratie gods
De Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) ziet de verhouding tussen man en vrouw als onderdeel van de scheppingsorde. Zij geloven in de Bijbel ‘van kaft tot kaft’, zoals zij dat noemen en dus hanteren zij het principe dat mannen en vrouwen door god een verschillende ‘roeping en plaats’ hebben. Daarbij is “de man het hoofd van de vrouw” en god zelve het hoofd van de man. Als uitzondering op deze regel erkende de SGP Beatrix destijds als de koningin van Nederland “als regerend bij de gratie Gods”.
Antifeminisme
Toen in 1922 het actief vrouwenkiesrecht werd ingevoerd riep de SGP vrouwen op om, ondanks de toen nog bestaande opkomstplicht, niet te gaan. De overheid niet gehoorzamen mag namelijk als god iets anders van je vraagt. Het duurde tot 1989 tot zij, onder maatschappelijke dwang, in beginselprogramma opnamen dat de vrouw zelf bepaalt (jawel) of zij wel of niet naar de stembus gaat. Deze twee standpunten van de SGP tijdens de eerste en de tweede feministische golf passen binnen hun antifeminisme.
Zeeuwse meiden
Door een maas in de partijstatuten werden in 1984 enkele opmerkzame vrouwen toch lid van de partij. Ja alweer in Zeeland. In 1993 maakte de SGP expliciet dat dit voortaan niet meer kon. Daarmee verspeelde de partij in 1994 haar vaste 3e kamerzetel. In 1996 kwam er een typisch Hollandse oplossing: vrouwen konden vanaf dat moment buitengewoon lid worden. Onder druk van een dreigende subsidiestop en van de eigen modernere vleugel werd in 2006 het lidmaatschap dan toch echt opengesteld voor vrouwen. Maar nog wel met een aantekening van de mannenbroeders. Namelijk: wie lid is van een politieke partij regeert nog niet. Vrouwen bleven zodoende expliciet uitgesloten van politieke functies.
Bijna een eeuw later
In 2010 droeg de Hoge Raad de Staat der Nederlanden op, om maatregelen te nemen zodat de SGP tevens het passief kiesrecht (dat betekent dat zij ook gekozen kunnen worden) aan vrouwen toekent. Dit door Aletta Jacobs en haar feministische zusters zo hard bevochten recht werd in Nederland al in 1918 ingevoerd. Pas in 2013 besloot de SGP dit recht formeel aan vrouwen toe te kennen. Daarop haakte Lilian Janse dus als eerste in. De landelijke kandidatenlijst bestaat tot op de dag van vandaag nog steeds uit louter (witte) mannen.
Contextueel
Afgelopen zaterdag diende een deel van de SGP-jongeren een motie in om hun moederpartij op te roepen voortaan ook vrouwen op de landelijke lijst te plaatsen. Tegenstanders komen vaak met de kulbewering dat er geen onderbouwing vanuit de Bijbel is voor vrouwen in de politiek, maar één van de moderne jongeren (Jurian van der Ree uit Goes) durfde het aan te zeggen: “Je moet de Bijbel contextueel lezen: in de cultuur van die tijd was het onmogelijk moderne vrouwenstandpunten aan te hangen.”
Taliban tweets
Bij monde van ene Mathijs van der Tang die wel op het wereldse Twitter ronddoolt werd de visie van de ‘preciezen’ binnen de SGP-jongeren verwoord. “We erkennen volledig de talenten van vrouwen. Maar het draait in de politiek niet om talent. Het draait in de politiek allereerst om gezag. Alleen mannen hebben van nature gezag.” En (hou u vast), dit is geen fout grapje maar een gekopieerde Tang-tweet: “Het feminisme dreigt voet aan de grond te krijgen bij @SGPJ. Er zijn moties ingediend om vrouwen in het regeerambt te krijgen. Daarom heb ik een tegenmotie ingediend: Motie ‘De man is het hoofd der vrouw‘.
Calvinistische splitsingen
60% stemde dan ook tegen meer politieke functies voor vrouwen. Ook het standpunt dat de jongerenafdeling in elk geval niet tegen politieke functies voor vrouwen is, haalde het net niet. Het is duidelijk dat er onderling grote verschillen zijn bij de jongerenclub van de SGP. Eigenlijk is het vreemd dat er nog geen splitsing of afscheiding heeft plaats gevonden, iets waar de behoudende flanken binnen het calvinisme altijd erg ‘goed’ in waren. Voor niet kerkelijk ingevoerde mensen is het hele landschap aan soorten van gereformeerd sowieso een doolhof.
Spookfamilie
Daarbij komt dat de meesten van ons de documentaire ‘De kinderen van Ruinerwold’ nog vers op het netvlies hebben. Die maakte pijnlijk duidelijk hoe moeilijk het is om te breken met je roots. In het geval van deze ‘spookfamilie’ zie je het Stockholmsyndroom en de aangeboren solidariteitsgevoelens van kinderen ten opzichte van hun ouders strijden met hun natuurlijke drang naar vrijheid. Nu is dit uiteraard een extreem geval, maar het maakt wel duidelijk hoe ver de arm (en de macht) van vader reikt in het leven van reeds volwassen zoons en dochters.
Internet
Teken daarbij op dat kinderen van SGP-huize voor het overgrote deel ook naar reformatorische scholen worden gestuurd, waardoor ze zo min mogelijk in contact komen met leeftijdgenoten uit de ‘wereldse maatschappij’. Nu heeft de komst van internet wel veel veranderd. Het heeft er o.a. toe geleid dat leerlingen van diverse reformatorische onderwijsinstituten anno 2021 ‘uit de school klappen’. En, zoals gebruikelijk binnen religies, heeft dit meestal te maken met seksuele en relationele restricties en genderopvattingen, die (om het zachtjes uit te drukken) nogal respectloos zijn. Zelfs De Vrije School is niet zo vrij als ze wil heten, daarover een andere keer meer.
Vrijheid = onvrijheid
De documentairereeks over de Ruinerwoldse zaak (overigens zeer integer gemaakt door Jessica Villerius) en de jongeren binnen SGP-kringen die de (Zeeuwse) ballen hebben om naar buiten te treden, maken klip en klaar dat de Nederlandse ‘vrijheid van onderwijs’ voor een belangrijk aandeel kinderen feitelijk ‘onvrijheid’ is. De overheid heeft de taak om kinderen en zwakkeren in de samenleving te beschermen. Zelfs als dat soms betekent dat een kind uit huis geplaatst moet worden. Maar je mag je kind wel 5 dagen per week blootstellen aan door de gemeenschap betaald on(der)wijs waar ze geleerd wordt te haten, te discrimineren of toch op z’n minst onderscheid te maken tussen gender, huidskleur, religie en/of (seksuele) geaardheid. Dat gebeurt namelijk op reformatorische (niet te verwarren met christelijk nationale scholen die ‘met de Bijbel’) én op islamitische scholen. Lale Gül, de jonge auteur van het boek ‘Ik ga leven’ laat zien hoe verstikkend een opvoeding is in extreme moslimkringen, met name voor meisjes. Orthodoxe religies hebben met elkaar gemeenschappelijk dat ze allemaal in meerdere of mindere mate ‘Taliban’ zijn.
Schoolstrijd 2.0
Ik pleit daarom voor een nieuwe schoolstrijd. Eentje waardoor kinderen een zoveel als mogelijke gelijke start hebben van hun leven. Dat ze naar scholen gaan met alle diversiteiten die onze samenleving heeft. Het is al erg genoeg dat er soms ‘in de vrijheid achter de voordeur van het ouderlijk huis’ geïndoctrineerd, gediscrimineerd en gehersenspoeld wordt. Met verplicht openbaar onderwijs verklein je de invloed van ouders met ondemocratische en/of sektarische ideeën. En dan heb ik het deze keer nog niet eens gehad over de vaccinatiestandpunten, die in bovengenoemde kringen vaak als ‘onbijbels’, dan wel ‘haram’ worden gezien. Met zulke ouders ben je dubbel de pineut.
Beeld: Pxhere
