“Moedig!” Zo noemden de vrouwen mij vorige week toen ik geheel en al zonder make-up, op snelle sneakers, een soepele broek en een eenvoudige blouse door de plaatselijk supermarkt schreed. Bij het woord “moedig” weet ik dat ik moet oppassen. Dat is geen fijn woordje.
Het is niet alleen bedoeld om aan te geven dat degenen die dit uitspreken het zelf niet durven, maar ergens klinkt er ook iets in door van: “kan niet, geen gezicht, je valt uit de toon.”
Gooisch
Nu moet ik erbij aantekenen dat ik hartje Gooi woon en de eisen voor de buitenkant van vrouwen daar nog een tikje strenger liggen dan in Surhuisterveen, Den Oever, Goes of Geleen om maar eens wat te noemen. Maar de opmerking die er op volgde was namelijk nog duidelijker. Een van mijn dorps- c.q. leeftijdgenotes zei ook nog even: “Voor mij zou zonder mascara en foundation poedelnaakt voelen!” Ik keek naar het witblonde haar en de zeer blanke huid van de spreekster, waarbij ik de neiging kreeg om in haar gezicht te gaan blazen. Van zo dichtbij was namelijk zichtbaar dat ze van haarrand tot nek was volgepoederd en ook pikzwarte mascara, zalmkleurige rouge en glitterende lipgloss waren niet ‘mondjesmaat’ aangebracht. “Nu we geen mondkapjes meer op hoeven, sta ik weer dubbel zo lang voor de spiegel”, sprak ze ook nog quasi-klagend. Mijn ongeëpileerde wenkbrauwen schoten omhoog. Haar 15-jarige dochter stond naast haar en had mama’s geplamuurde leefstijl duidelijk reeds overgenomen.
Als tiener al in de plamuur
Op je 15e heb je hoogstens wat last van acné, maar met een kuurtje van de dokter ben je daar ook zo af en deze meiden zijn van jongst af aan naar de orthodontist gegaan en zijn hier in het Gooische daardoor voorzien van de meest rechte en witte tandenrijen van het ganse land. Ik vind het heerlijk hoor zo nu en dan goed uit te pakken met de opmaakkoffer, maar zonder voel ik me ook prima. Het hangt van de gelegenheid en de bijbehorende outfit af, wat ik daar mee doe. Maar steeds vaker wordt van vrouwen (dus ook van mij) verwacht dat ze behalve schoon en fris te zijn en goede kleding te dragen ook nog als voor Hollywood op Oscaravond de verfkwasten hanteren. En dat wordt hen echt niet door de mannen opgedrongen. Sterker nog: vraag het de heren en de meesten zullen zeggen dat ze hun vriendin het liefste zonder al teveel ‘schminck’ zien. Ja, zo noemen zij dat vaak.
De psychologie van het uiterlijk
“We zien dagelijks op grote schaal onrealistische beelden die suggereren dat er pas van ons gehouden wordt als we er perfect uitzien.” Schoonheid heeft niet zoveel met perfectie te maken, volgens emeritus hoogleraar psychologie Liesbeth Woertman. In haar boeken ‘Je bent al mooi’ en ‘De psychologie van het uiterlijk’ laat ze zien hoe ons lichaamsbeeld tot stand komt. Van somberheid tot een trauma-verleden: de vrouwen die in de jaren ’90 bij Liesbeth Woertman in therapie zaten, hadden uiteenlopende verhalen. Maar stuk voor stuk zaten ze in over hun uiterlijk. Opmerkelijk, vond de psychologe, want als zij naar hen keek, zag zij helemaal geen lelijkerds. Het was het begin van haar interesse in de psychologie van het uiterlijk en haar onderzoek naar hoe ons lichaamsbeeld wordt gevormd.
Wat denk je zelf?
Je aantrekkelijk of fraai voelen heeft weinig met het feitelijke uiterlijk te maken. Mijn geliefde zegt altijd: “Als een vrouw zich mooi voelt, is ze ook mooi.” Professort Woertman bevestigt dat. “Het is niet het uiterlijk dat mooi of lelijk is, maar het zijn onze opvattingen over het uiterlijk die bepalen wat we zien. Het is dus niet ons daadwerkelijke lichaam die dat bepaalt, maar de manier waarop we over ons uiterlijk denken.” Al doe je nog zo je best, het is onmogelijk om een objectief beeld van je eigen lichaam te vormen. We kunnen middels foto’s en ons spiegelbeeld alleen maar via een omweg onszelf zien. Je kunt anderen rechtstreeks zien, maar jezelf niet. Je kent jezelf alleen vanuit een bepaalde hoek. Alle anderen hebben meer informatie over je, dan jijzelf. Liesbeth Woertman legt uit hoe het komt dat we ons als vrouwen (maar ook steeds meer mannen) zo druk maken over ons spiegelbeeld. “In het Westen hebben we geluk gekoppeld aan schoonheid. We zien dagelijks op grote schaal onrealistische beelden die suggereren dat er pas van ons gehouden wordt als we er perfect uitzien. Iedereen wil gelukkig en geliefd zijn, en het streven naar perfecte schoonheid is in die context te begrijpen.”
De maakbare wereld
En dan de hedendaagse praktijk van cosmetische ingrepen: Woertman is er niet blij mee. “Plastisch chirurgen doen gewoon wat technisch mogelijk is, en het maakt hen niet uit of het al de zoveelste operatie is. Ik ben er goed nijdig over. Ik vind het smerig. Het gaat alleen maar om geld verdienen. Er is geen enkele compassie of zorg naar met name jonge mensen, die opgegroeid zijn in deze beeldcultuur en zich er daardoor veel moeilijker tegen kunnen wapenen. De jonge generatie groeit op in een technologische wereld waarin zogenaamd alles perfect kan zijn. Zij zijn onzeker. Dat is logisch, want als je leeft vanuit ideaalbeelden maakt dat per definitie onzeker, omdat je geen vertrouwen opbouwt, van binnen, met wat je doet. Dat kan alleen maar mislukken. Je kunt dat nooit winnen. Daarom is het zo’n gemene strategie en moet je dat als cosmetisch arts niet honoreren.”
Er niet mee bezig zijn is fijn
En het zijn met name meisjes en jonge vrouwen die zich er het drukst over maken. Vrouwen van 25 die elke paar maanden even een botoxje doen, om maar te voorkomen dat de boel gaat rimpelen. En juist in je 20’ers en 30’ers en ook nog in je 40’ers ben je de meest natuurlijke schoonheid van je leven. Dan heb je feitelijk helemaal niks nodig. Ja een gezond uiterlijk en een gezond gewicht: die zijn beide cruciaal. Maar juist als je niet met je uiterlijk bezig bent, ben je op je mooist. Ook als je de liefde zoekt. Daarover zegt Liesbeth Woertman: “Je wordt gemaakt in de fysieke aanraking, en je voelt je geweldig door de bevestiging en de nabijheid. Mooi zijn heeft te maken met momenten waarop je met jezelf samenvalt. Met uitzinnig dansen, of een zoen op de fiets.”
Prada gaat ‘naakt’
Miuccia Prada (zie illustratie boven), jawel dé vrouw achter het grote modemerk, die het maandelijks lukt de covers van toonaangevende modebladen te halen met haar ontwerpen, leidt al jaren een volkomen make up-loos bestaan. Dat is behoorlijk opvallend in een wereld waarin het om uiterlijkheden gaat. “Ik denk er gewoon niet meer over na” zegt ze daarover. Een aantal sterren met lef, de avant-garde, zet op dit moment de toon voor een ‘schoon’ gezicht, zoals ook actrice Tilda Swinton. Vrouwen die de maquillage afzweren hebben daar goede redenen voor.
De voordelen van een ‘blote billen-gezicht’
De portemonnee
Hoeveel laagjes mascara je ook aanbrengt, dezelfde intense blik als de modellen in de reclames zul je niet bereiken. Die worden namelijk gebrusht, perfect uitgelicht en voor print later met photoshop bewerkt. Zelfs de duurste producten en de beste technieken geven je niet helemaal dát effect. Dus: koop een goede, simpele creme. Nee geen aparte dag-, nacht-, gezichts-, ogen-, elleboog, lichaams-creme of noem al die strapatsen van de beautymerken maar op. En smeer ook vooral niet te dik en te veel. Al op jonge leeftijd fluisterde een vriend van me, die dermatoloog is, mij in dat van veel smeren je huid lui wordt. Oftewel: die beroemde collagenen, lipiden en wat dies meer mogen zijn, gaan er gewoonweg bij liggen als je je vel continu insmeert. Je denkt dat je jezelf jong houdt met ‘de hoop uit de dure, fraaie potjes’, maar de werkelijkheid is dat je de rimpels, plooien en al het andere verval juist naar je toetrekt. Ik gebruik al jaren één soort van vette creme met UV-filter, dierproefvrij over mijn hele lichaam en dan alleen na het douchen, want dat droogt namelijk ook uit.
Gemak
Huilen bij een dramatische film en in je ogen wrijven als je moe bent zijn not done als je oogschaduw of mascara draagt. Daarnaast kan een droge fond de teint aanvoelen als een gipsen masker. Zonder make-up hoef je ook niet naar het toilet te hollen om bij te poederen en/of blunders te corrigeren. En dan een spontane vrijpartij. In films komen de vrouwen ’s ochtends vroeg nog met de oogschaduw en rouge op de juiste plekken hun bed uit. Maar a. is dit de pest voor je huid en b. in het echt zit na een nacht slapen (en seks) de lipgloss op je wenkbrauwen en de eyeliner op je kin. Eraf dus!
Jeugdiger
Make-up doet je er ouder uitzien. Vooral rode lippenstift en heel zwaar aangezette mascara doen je een oude, strenge juf lijken. Leg bijvoorbeeld een foto van Catherine Zeta-Jones en Gwyneth Paltrow naast elkaar. Hoewel de vrouwen slechts 3 jaar schelen, oogt Catherina door haar zware make-up minstens 10 jaar ouder dan haar slechts licht opgemaakte collega-actrice. Ik lag eens heel lang in het ziekenhuis. Er was van mijn haar weinig over, dus dat droeg ik op een knotje gebonden boven op mijn hoofd. Het enige wat ik kon opbrengen was een lijntje kohl onder mijn ogen (om de konijnenblik te verdoezelen) en een heel klein beetje lippenstift. In alle verslagen van het medisch personeel stond dat ik er ‘veel jonger uitzag dan mijn kalenderjaren’. Daar moest ik toen om lachen, omdat als je strak staat van de pijn, het je eigenlijk niets uitmaakt. Dat de plooien van alle ellende toen niet veel dieper zijn geworden, dank ik waarschijnlijk aan mijn genen.
Accenten
Met make-up een jonger resultaat bereiken, lukt pas als het natuurlijke verval zijn intrede doet. Zo ergens tussen de 55 en de 60 jaar, als de oestrogenenstromen in het lijf zijn gaan liggen, kun je met concealer en wat accenten je kop wat pittiger maken. Maar nooit, ik herhaal nooit met foto-, film- of TV-make up het normale leven in wandelen. De professionals zullen je altijd aanbieden om af te schminken en zij weten waar ze het over hebben.
Nachtrust
Als je kunt kiezen tussen langer in bed blijven liggen en het alarm op de mobtel een half uur later zetten omdat je wimpers krullen, smeren, bijtekenen, föhnen etc. gewoon kunt laten, voel je je ook nog eens fitter en frisser. Ook aan de voorkant van je nachtrust scheelt het, want je hoeft al die producten er niet af te halen, niet te zoeken naar de juiste potjes voor de nacht.
Mannen houden ervan
Onderzoek toonde al eens aan dat 1 op de 5 vrouwen zich nooit aan de partner vertoont zonder maquillage. Waar is de liefde dan? Want mannen preferen een natuurlijke look. Althans normale mannen. Vrouwen die schmink afzweren, worden sneller opgemerkt door mannen. Zij stralen immers een natuurlijke schoonheid uit die de meeste dames onterecht verbergen onder een laag fond de teint.
En als je een ‘bad hair day’ hebt, zet dan een leuke hoed of pet op je hoofd: daarmee maak je echt de blits! Dan tref ik u waarschijnlijk deze week ook met alleen een beetje dag- of zonnecrème op uw gezicht aan bij de kassa’s van Albert Heijn. Over ‘je ware gezicht tonen’ gesproken zeg. Tot ziens dus!
