Joepie, we kunnen weer op vakantie. Veel gezinnen gaan naar het buitenland, veelal ook naar hun meoderland, het land van herkomst dus. In sommige gevallen kunnen meisjes, (jonge) vrouwen en mannen het slachtoffer worden van huwelijksdwang, achterlating of besnijdenis (FGM).
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport is een campagne gestart om aandacht te vragen voor deze strafbare praktijken en (potentiële) slachtoffers voor te lichten over de beschikbare hulp.
Het mag niet, maar het gebeurt elk jaar weer
Meisjesbesnijdenis, huwelijksdwang en achterlating zijn officieel verboden, ook wanneer het tijdens vakantie in het buitenland geschiedt. Maar jaarlijks worden vermoedelijk honderden mensen in Nederland er toch slachtoffer van. Sommigen hebben voor hun vertrek al een vermoeden. Hoe eerder zij om hulp vragen, hoe beter. Voor ouders die hun dochter willen beschermen tegen meisjesbesnijdenis, is informatie beschikbaar. (zie instanties onderaan dit bericht). Zij kunnen onder andere in diverse talen een officiële verklaring downloaden om aan familie te laten zien dat (betrokkenheid bij) meisjesbesnijdenis leidt tot rechtsvervolging. Daarnaast kunnen ze (anoniem) met experts overleggen voor advies. Onder andere via posters en lokale sleutelpersonen worden zij op deze ondersteuning gewezen.
An Inconvenient Truth
FGM is een ongemakkelijke waarheid. Zelfs in ons vrije Nederland, dat zo bekend staat om zijn openheid op het gebied van de seksualiteit. We worden allemaal uit een vagina geboren, maar echt vrijmoedig over de vrouwelijke genitaliën spreken, kunnen we anno 2021 nog steeds niet. Communiceren over mannelijke geslachtsorganen is eenvoudiger. Zelfs vrouwen praten makkelijker over een penis dan over vulva en vagina. Laat staan dat er gesproken wordt over vagina-onrecht, wat Female Genital Mutilation is, maar wat we eufemistisch toch maar ‘meisjesbesnijdenis’ blijven noemen. Het woord vrouwen- of meisjesbesnijdenis is misleidend, want daardoor zou je bijna denken dat het zoiets is als de besnijdenis van jongetjes, wat nog gezondheidsvoordelen biedt. In werkelijkheid is een meisjesbesnijdenis een seksuele moord voor haar leven. Daarom is de internationale term ook Female Genital Mutilation, kortweg FGM. De clitoris als epicentrum van de vrouwelijke seksualiteit is immers vernield tijdens menstruaties, seks en bevallingen gaat de vrouw door een hel.
Gedwongen trouwen met een wildvreemde
Huwelijksdwang en achterlating zijn eveneens strafbaar en zijn vormen van eergerelateerd geweld. Huwelijksdwang is het dwingen van een meisje, jongen, vrouw of man tot een huwelijk door ouders, familie of gemeenschap. Het is een huwelijk waarbij één of beide partners geen stem heeft in of hij/zij wel wil trouwen. Weigeren wordt niet geaccepteerd en kan leiden tot verstoting of eerwraak. Huwelijksdwang kan worden ingegeven door het willen versterken van familiebanden, zoals bij een (gedwongen) huwelijk tussen neef en nicht. Ook kan het doel zijn om te voorkomen dat het slachtoffer trouwt met een ‘ongewenste’ partner en daarmee de familie-eer schaadt. Het kan tevens te maken hebben met het verkrijgen van een verblijfsvergunning voor een partner uit het land van herkomst. Hoe vaak huwelijksdwang precies voorkomt is niet bekend. Het overkomt vrouwen vaker dan mannen en de slachtoffers zijn zowel hoog- als laagopgeleiden.
‘Bijsturing’ in het land van herkomst
Achterlating is als iemand onder dwang in het buitenland moet blijven, meestal ook na een vakantie. Dit gebeurt op initiatief van echtgenoot, ouders of familie. Paspoorten en/of verblijfsvergunningen worden afgenomen, zodat de persoon niet terug kan keren naar Nederland. Bij achterlating gaat het vaak om een kind/jongere of getrouwde vrouw. Achterlating van een minderjarig hoeft, met toestemming van beide gezaghebbende ouders, niet strafbaar te zijn, maar is uiteraard zeer ontwrichtend voor een kind. Het overkomt kinderen of jongeren die in de ogen van ouders en familie (dreigen te) ontsporen, door (in hun ogen) ongepast gedrag. Bijvoorbeeld bij meisjes die ‘te vrij’ met jongens omgaan of jongens die alcohol of drugs gebruiken. Men hoopt zoon of dochter bij te sturen door ze in een traditionele omgeving te plaatsen. Ook kan achterlating een middel zijn om ‘geschonden eer’ te herstellen. Bij vrouwen kan het een manier zijn van de echtgenoot om van een vrouw af te komen of om roddels de kop in te drukken en de eer te redden, als een vrouw zich in de ogen van de familie of gemeenschap te losbandig gedraagt.
Wat als het boven je hoofd hangt?
Mind/ Korrelatie geeft de volgende tips voor mensen in dergelijke nood of vermoedens daartoe hebben:
* Blijf er niet alleen mee rondlopen, maar praat erover met iemand die je vertrouwt.
* Zorg ervoor dat dit iemand is die niet over je gaat roddelen, want dat kan je juist in gevaar brengen.
* Het veiligste is om te praten met iemand die echt hulp kan bieden, zoals een zorgverlener (huisarts) of hulpverlener (maatschappelijk werker, vertrouwenspersoon, politie).
* Vraag hulp bij Veilig Thuis. Er zijn opvangcentra als je in je eigen omgeving niet meer veilig bent. Hier kunnen ook kinderen worden opgevangen.
* Bespreek het met de politie. Bel 112 in geval van nood. Bel 0900-8844 voor situaties die geen spoed zijn. Er zijn agenten die specifieke kennis hebben over eergerelateerd geweld.
* Als je in het buitenland bent, neem dan contact op met de Nederlandse ambassade voor hulp.
Wat als een bekende in gevaar (b)lijkt?
* Laat de persoon waar je je zorgen over maakt weten dat je wilt helpen.
* Praat er verder niet over, behalve met hulpverleners. Als namelijk bekend wordt in de familie dat de persoon iemand erover heeft verteld, of dat iemand hulp wil gaan inschakelen, kan dit de situatie van diegene verslechteren.
* Meld je zorgen bij Veilig Thuis.
* Bespreek het met de politie. Bel 112 in geval van nood. Bel 0900-8844 voor situaties die geen spoed zijn. Bel 0800-7000 als je het bij de politie wilt melden en zelf anoniem wilt blijven.
Stop een lepel in je onderbroek of beha
Toen de jonge Zweedse docente Nora Adin zich een paar zomers geleden bewust werd van het aantal vrouwenlevens dat werd vernietigd vanwege onderdrukking, gewelddadige relaties, gedwongen huwelijken en meisjesbesnijdenissen, bedacht ze een plan. Ze zou de ‘lepeltruc’ verspreiden. Hoe het werkt? Als je ooit het risico loopt tegen je zin uit je land te worden gezet of als er iets anders bedreigends op de loer ligt: stop een theelepel in je ondergoed! Dit betekent dat als je de metaaldetectoren passeert op het vliegveld, dat het alarm afgaat. En dan moet een beveiligingsbeambte je meenemen naar een afzonderlijke ruimte zonder de aanwezigheid van je familieleden of begeleiders. In de meeste landen kun je als meisje ook expliciet vragen naar een vrouwelijke beambte. Als de lepel tevoorschijn komt, weet zij voldoende en kun je je verhaal doen.
Dreig je slachtoffer te worden (of ben je dit al) van meisjesbesnijdenis, huwelijksdwang of achterlating, of maak je je zorgen om iemand? Neem (anoniem) contact op met een van de medewerkers van onze hulplijn MIND Korrelatie. Je kunt bellen, chatten, WhatsAppen of mailen met medewerkers. De overheidscampagne wordt voorts uitgevoerd in afstemming met de ministeries van Justitie en Veiligheid en Buitenlandse Zaken, Veilig Thuis, het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang & Achterlating, Sterk Huis, Fier, Femmes for Freedom, Landelijk Expertisecentrum Eergerelateerd Geweld, FSAN en Pharos.
Illustratie: Pxhere
