Ik kan het me nog zo goed herinneren: De Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 vonden plaats op 8 november 2016. ’s Avonds laat ging ik naar bed en verheugde me op de volgende ochtend, dat ik zou gaan meemaken dat er voor het eerst een vrouw aan het roer kwam van de machtigste natie ter wereld. Om een uur of 6 was ik al even wakker door en dacht: ‘effe kijken naar CNN’. In die vroege ochtend van 9 november werd duidelijk dat de Republikeinse Partij de overwinning ging behalen. Donald Trump werd de 45e president van de Verenigde Staten met Mike Pence als vicepresident. Wat een enorme deceptie. Ik geef het toe: ik heb een traantje gelaten, omdat ik vond (en vind) dat de wereld toe is aan vrouwelijk leiderschap. Hillary had het mooie gebouw (met een glazen plafond) waar ze haar overwinningsspeech zou houden, inmiddels afgezegd. Het dak bleef erop. De rest van de dag bracht ik in ongeloof door.
Meeste stemmen gelden niet
Hillary had meer stemmen gekregen dan vrijwel iedere presidentskandidaat voor haar, afgezien van Barack Obama in 2008. Ze had er meer dan haar man in de 90’er jaren, meer dan George Bush, dan Ronald Reagan, en ze had ook meer stemmen dan Donald Trump. Maar het Amerikaanse kiesstelsel bepaalde dat Trump het werd. ‘It is a Greek tragedy, and an utterly American one, that the first female presidential candidate nominated by a major party came so close to an empirical win but in the end lost entirely….’ Aldus TIME in 2017.
Taaie tegenstand
Volgens Hillary zelf geen literaire verwerking van een al te zure appel, maar, in de traditie van Spengler, een waarschuwing dat de USA in gevaar is. Voor een deel steekt ze de hand in eigen boezem voor haar novembernederlaag. Maar ze geeft ook een opsomming van wie en wat haar dwars zaten. De 50 miljoen ‘deplorables’ niet te na gesproken: de een-dimensionale Donald Trump, haar dwarsliggende partijgenoot Bernie Sanders, de hatelijke Vladimir Poetin, toenmalig FBI-baas James Comey, antifeministen en de veronderstelde liaison van Trump en Poetin. Maar met name het feit dat 53% van de blanke vrouwen op Donald Trump stemde, is voor haar een lastig verteerbare zaak.
Liefde of ergernis
De reacties in binnen- en buitenland waren niet van de lucht. Zowel voor, tijdens als na die verkiezingen. Zowel in positieve als in negatieve zin. En dat heeft altijd al aan de persoon van Hillary Rodham Clinton gekleefd. Zo blijkt ook uit de documentaire HILLARY die nu op de NPO-player staat. De 4-delige serie laat zien hoe zij een van de meest bewonderde én verguisde vrouwen ter wereld werd. Maakster Nanette Burstein kreeg ongekende toegang tot de Amerikaanse voormalige presidentsvrouw, senator, minister en presidentskandidaat.
Kijken dus
De docuserie bevat exclusieve interviews met Hillary zelf, met echtgenoot Bill, met vrienden en journalisten en laat nooit eerder vertoonde campagnebeelden uit 2016 zien. Nanette bevraagt ook Hillary’s bondgenoten en politieke tegenstanders. Het resultaat is een opmerkelijk portret van het leven en de carrière van een bijzondere vrouw uit de Amerikaanse politiek. Blijkbaar was het land er nog niet aan toe: aan een vrouw in The Oval Office met een mannelijke gemaal, die daar ook de weg al kende.
Haar kapsel, haar kleding……….
Hillary heeft het nadien eens uitgerekend. Van alle dagen die ze campagne voerde voor de verkiezingen van 2016, spendeerde ze er 25 in aan uiterlijkheden. “Iets wat niet van haar mannelijke collega’s werd verwacht”, merkt ze droogjes op. En dan waren er nog al die mensen die ongevraagd vertelden hoe de kandidate zich eigenlijk zou moeten kleden, kappen of kwasten. (alsof Trump op de Esquire-lijst voorkomt). Of hoe ze zou moeten praten. Mannen hielden haar staande om haar vriendelijk te adviseren dat ze vaker moest lachen. Of dat ze niet zo boos moest doen. Of juist bozer. Waarom was ze niet oprechter? Eerlijker? Vriendelijker? Authentieker?
Minister van BuZa
Al vanaf het eerste moment dat Hillary, als vrouw van gouverneur en later president Bill Clinton, de publieke arena betrad, had de wereld een oordeel klaar over haar. Eentje die opvallend negatief uitpakt zodra ze iets van ambitie toont; bijvoorbeeld door in de jaren ’90 een ingrijpend plan voor algemene gezondheidszorg te presenteren en uiteraard door tot 2x toe een gooi naar het hoogste ambt te doen. Haar populariteit stijgt daarentegen op de momenten dat ze, als senator van New York en daarna als Obama’s minister van Buitenlandse Zaken, gewoon kan doen waar ze zo goed in is. Het is een tegenstrijdigheid waar babyboomer Hillary (1947) al haar hele leven mee te dealen heeft.
Boze vrouwen zijn eng
En er is nog steeds ongelijkheid. “Vrouwen mogen tegenwoordig hetzelfde scala aan emoties tonen als mannen, al moet een vrouw nog altijd oppassen voor de gevolgen”, merkt Hillary in de documentaire maar eens op. “Mannen kunnen schreeuwen, met vingers wijzen en hakkelen, dat betekent alleen maar dat ze authentiek zijn. Maar wanneer je als vrouw een podium beklimt en je stem wordt een octaaf hoger omdat je gepassioneerd bent, vindt men je schreeuwerig en boos. En niets is erger dan een boze vrouw.”
Grafsteen
Op de vraag van documentairemaakster Nanette Burstein wat er op haar grafsteen zou moeten staan antwoordt Hillary dan ook gevat: “Niet zo goed als mensen zeggen, maar zeker ook niet zo slecht als weer anderen beweren. Dat ze het niet geworden is nu bijna 4 jaar geleden vat ik maar samen met de opmerking van Joe Klein, columnist van NEWSWEEK: ‘Hillary was too right too soon’………….
