Veel borstensensatie afgelopen week in de media. Allereerst de tot grote hoogte opgebonden exemplaren van Songfestival-presentatrice Chantal Janzen. Vervolgens was er de documentaire ‘Moordtieten’ over de gruwelijke consequenties die siliconen in je lijf kunnen hebben. En dan was er nog de hashtag #iwanttobreastfree (ik wil vrij zijn om de borst te geven), met een knipoog naar het nummer ‘I Want To Break Free’ van Queen.
In het eerste geval mogen ze zo bloot mogelijk worden gepresenteerd. In het tweede geval is er spijt van ijdelheid en in het laatste geval moet de vrouwenboezem vooral bedekt blijven. Snapt u het nog? Tietenhypocrisie!
Alweer over het vrouwenlichaam
Het lichaam van de vrouw werd en wordt gekaapt en met name de plek waar ze zich onderscheidt in die van mannen: borsten. Door religies die vinden dat (op)voeden de enige echte taak is van de vrouw in het leven. Door seksisten en de media: die veelvuldig laten zien hoe ze geproportioneerd horen te zijn en vooral zo rechtop mogelijk moeten blijven staan en door andere bevolkingsgroepen die menen dat ze altijd bedekt horen te zijn. “Borsten zijn voedsters, verleidsters én vernietigsters”, aldus Corien van Zweden. En zij kan het weten: zij raakte haar linkerborst kwijt aan kanker én schreef het boek ‘Borsten. De levensloop van een intiem lichaamsdeel’.
Veelzijdig stukje vlees
Corien verdiepte zich in de biologie en de betekenis van onze boobies, buste, bumpers, bloemkolen, bazingas (ja veel synoniemen met een B). Ze ontdekte dat er geen ander lichaamsdeel is met zo’n veelzijdige levensloop als de vrouwenborst. Het werd een biografie: van het allereerste moment dat een meisje merkt dat er iets verandert, naar borstvergrotingen, borstverkleiningen en borstvoeding tot de dag dat, bij 1 op de 7 vrouwen, borstkanker wordt vastgesteld. De helft van de wereldbevolking heeft ze, iedereen heeft er een mening over, maar de meeste mensen weten er weinig van. “Borsten zijn het enige lichaamsdeel dat je bij de geboorte nog niet hebt. Ze ontstaan pas later. Anders dan bij wangen, knieën of ellebogen, merk je als meisje direct dat er ‘iets is’ met dat lichaamsdeel”, aldus Corien. “Je voelt al heel jong die associatie met vrouwelijkheid: enerzijds die bezongen, prachtige, zachte kant, anderzijds de platte kant en de associatie met porno. Vanaf het moment dat je borsten hebt, word je als meisje als sekspartner beschouwd. Dat weet je, daar ben je je automatisch van bewust.”
Perfecte plaatje
Onze maakbaarheidscultuur heeft er bovendien voor gezorgd dat dat bewustzijn op steeds jongere leeftijd doorslaat in een drang naar een ideaal. Instagramable moet het zijn. We worden omringd met ‘het perfecte plaatje’ en op televisie worden er geen doekjes meer om gewonden: als je ergens ontevreden over bent, dan heeft de plastisch chirurg daar altijd wel een oplossing voor. Kleiner, groter, steviger, hoger, ronder, puntiger, symmetrischer en dan ook nog met de gedroomde tepel en tepelhof erop. Iedereen had een mening over de (overigens prachtige) boezem van Chantal Janzen, die in een jurk van David Laport zichtbaar was voor 20 miljoen kijkers wereldwijd tijdens het Eurovisie Sonfestival. Het is waarschijnlijk aan te nemen dat er in bepaalde landen een flinke ‘blur’ overheen gelegd is. Zelfs historicus en goedbetaalde brompot Maarten van Rossum liet zijn licht schijnen over de pronte boobies van ‘onze Chantal’.
Tikkende tijdbommen
Geen idee hoeveel hulp Chantal Janzen van lingeriemakers en/of plastisch chirurgen heeft gehad voor het volle resultaat. Dat gaat ons ook geen bal aan. ‘Influencer’ Dionne Slagter deelde haar siliconendilemma een aantal dagen later met ons. In ‘Moordtieten’ (goede titel voor een matige docu, nu ja: zeg maar repo) onderzoekt zij de risico’s van haar eigen borstimplantaten. Ze heeft een paar jaar terug een borstvergroting laten doen, omdat ze na een onzekere periode van pesterijen en anorexia naar meer vrouwelijke vormen verlangde. Logisch, maar als blijkt dat haar borsten ‘lekken’, ondanks de garanties van de kliniek waar ze zich liet opereren, schrikt ze. Wat nu? Moeten haar implantaten verwijderd worden? En dan? Ze wil eigenlijk nooit meer ‘plat’ door het leven. Is er een alternatief? Door in gesprek te gaan met deskundigen en vrouwen die net als zij borstimplantaten hebben, komt ze meer te weten over de risico’s en medische missers. Bij een van de vrouwen waren de klachten zo ernstig dat ze een jaar aan bed gekluisterd was. “Gezondheid gaat voor”, zeggen alle vrouwen die Dionne spreekt, maar de stap om ze eruit te halen blijkt lastig.
Daar zijn ze voor bedoeld!
Op Franse social media postten deze week vrouwen massaal foto’s van hoe zij hun kind aan de borst hebben. Aanleiding is het feit dat in Bordeaux de jonge moeder Maÿli uitgescholden en geslagen werd omdat ze haar baby in het openbaar voedde. Het voorval lokte enorme verontwaardiging uit en was aanleiding voor de hashtag #iwanttobreastfree (ik wil vrij zijn om de borst te geven), met een knipoog naar het nummer ‘I Want To Break Free’ van Queen. Maÿlis stond in een rij te wachten om een pakje af te halen. Haar half jaar oude kindje Nino begon te huilen en zij gaf hem snel wat borstvoeding in haar reeds speciaal aangepaste outfit. Sisterhood? Nou nee! Een andere vrouw die in de rij stond, stormde op haar af, roepende: “Schaam je je niet? Auto’s staan hier stil, die kunnen alles zien. Kinderen kunnen u zien. Zoiets doe je niet in het openbaar!” En ze deelde een dreun uit, waarop weer een wat oudere dame de agressie becomplimenteerde. In de mensenmassa was er niemand die ingreep. De meeste mensen keken omlaag of deden alsof ze het niet zagen.
Victimblaming
De video van de vrouw leidde tot een stortvloed aan reacties in Frankrijk. Linkse én rechtse politici reageerden meteen scherp afkeurend op de gebeurtenis in Bordeaux. Maÿlis vertelde in de Franse pers dat de zes maanden oude Nino nekklachten overhield aan de klap omdat hij klem kwam te zitten. Maÿlis zelf merkt ook nog de gevolgen: “Ik heb geen druppel melk meer, niets.” Ze besloot kort een aanklacht in te dienen bij de politie, maar daar lag de rode loper niet voor haar uit. “De agent vroeg hoeveel van mijn borst er te zien was geweest. Ik zei ‘niets’. Ik droeg een speciaal T-shirt en hield er ook nog eens een jas voor. Hij wilde me duidelijk laten merken dat hij vond dat het mijn eigen schuld was, dat ik het had uitgelokt.”
Schaam je?
In Frankrijk zijn er al vaker incidenten geweest, maar zover bekend nog nooit met geweld zoals nu bij Maÿlis. In 2018 werd een vrouw de deur uitgezet bij een overheidskantoor in Amiens toen ze haar baby binnen de borst gaf. Een bewaker zou tegen haar gezegd hebben: “Schaam je dat je dat zo in het openbaar doet. Er zitten hier kinderen, dat doe je toch niet!” In 2012 werd een vrouw in Parijs een winkel uitgezet voor hetzelfde ‘vergrijp’. Ook zij kreeg te horen dat het choquerend was voor de andere klanten. Toen de vrouw verhaal wilde halen werd haar gezegd: “Ga dan achter in de zaak staan, met een sjaal ervoor en met je rug naar de klanten.”
#iwanttobreastfree
Op sociale media in Frankrijk worden nu massaal foto’s van vrouwen die borstvoeding geven gedeeld. Vrouwen fotograferen zichzelf, als steunbetuiging aan Maÿlis, met hun baby aan de borst bij de kapper, in de supermarkt, in het vliegtuig en terwijl ze de hond uitlaten en terwijl ze aan het werk zijn. “Borstvoeden is geen exhibitionisme”, schrijft Pauline onder haar eigen foto. “Als u er niet tegen kunt om een paar centimeter te zien, dan heeft u een probleem, niet ik.” De Franse krant ‘Le Figaro’ wijdde er een artikel aan met de kop ‘Waarom is er zoveel haat jegens borstvoeding?’ De Franse publieke omroep kwam met een kritisch verhaal: “Iedereen is voor moedermelk, zolang de moeder het maar thuis doet, verstopt voor anderen.”
Sabbelende baby
Wat in vroeger tijden de normaalste zaak van de borsten (en de wereld) was, wekt anno 2021 agressie op. En dat in Frankrijk waar het juist allemaal ‘laisser-faire’ zou zijn. De dominante mannen- of machocultuur wordt door kenners als reden aangevoerd. Een vrouwenborst wekt lust op en wordt daarom liever niet geassocieerd met een sabbelende baby. Het aantal vrouwen dat hun kinderen zelf voedt is in Frankrijk ook het laagste van Europa. “In westerse landen is het vrouwenlichaam geseksualiseerd. Dus als een vrouw in het openbaar de borst geeft, wordt de grens overschreden tussen haar seksualiteit en haar moederschap, aldus antroploog Caroline Chautems die promoveerde op dit onderwerp aan de Universiteit van Lausanne.
Madonna versus hoer
Het borsten zien als seksobject versus borsten zien als onderdeel van het moederschap vindt z’n oorsprong in het madonna-hoer-syndroom. De Franse cultuur is daar erg gevoelig voor. Vrouwen moeten zo lang mogelijk slank, jong en aantrekkelijk zijn. De ideale vrouw, zo vertelde een man mij ooit, is een prinses aan de arm en een hoer in bed. De mooie en succesvolle echtgenote is niet alleen de gerespecteerde moeder van een paar fotogenieke kinderen, maar ook een pronkstuk op feesten en partijen: de armcandy. Veel mannen die hun vrouw nog zuiver als moeder van hun kinderen zien, zoeken de seksuele bevrediging buiten de deur. De maîtresse is niet voor niks een Franstalig begrip, hoewel het madonna-hoer-syndroom voorkomt in alle westerse landen met een geseksualiseerde cultuur. Sommige mannen lijden zodanig aan dit syndroom dat zij het zelfs beschrijven als seks zonder liefde (maitresse) versus liefde zonder seks (echtgenote). Frankrijk staat qua percentage echtscheidingen in Europa, samen met Spanje en Portugal, in de top 3.
De bollen van Kaat
Maar ook het vorige eeuwse gegeven dat vrouwen die hun decolleté niet verstoppen, geen serieuze professionals kunnen zijn, steekt nog regelmatig de kop op. Zo kreeg Chantal Janzen niet alleen lof voor haar fraaie decolleté bij het Songfestival, maar waren er weer anderen die het toch allemaal wel erg recht ‘in the face’ vonden. En psychologe / seksuologe Kaat Bollen raakte begin dit jaar berispt door de Vlaamse psychologen-commissie. Zij had op TV en op Instagram ‘teveel’ van zichzelf laten zien. Het vonnis luidde dat Kaat Bollen zich “te allen tijde bewust moet zijn van haar profilering en waardigheid” omdat anders “de waardigheid van het beroep wordt aangetast en imagoschade ontstaat”. Dat genoemde activiteiten in haar vrije tijd plaatsvonden en ver buiten haar therapeutenpraktijk, maakte de vierkoppige commissie niet uit. “Door haar publiekelijke outing wordt het onderscheid juist vervaagd en moet ze rekening houden met het feit dat haar gedrag de beroepsgroep kan schaden.” Kaat Bollen (goede naam in dit verband) heeft direct na de reprimande haar titel ingeleverd. Ze noemt het een moeilijk en pijnlijk besluit, maar “als psycholoog zijn anno 2021 inhoudt dat ik niet mijzelf mag zijn (zelfs niet in mijn privéleven, want daar gaat dit over!) dan ben ik liever geen psycholoog!”
Verleidster, voedster, vernietigster
“Eerst zijn ze er voor de mooi en dan als je kinderen krijgt verandert dat ineens”, vertelt Corien van Zweden over de vrouwenborsten. “Als je daarna borstkanker krijgt is er weer een nieuwe rolwisseling. Dan is het niet meer mooi of melk, maar maakt het je kapot. Van verleidster, naar voedster, naar vernietigster.” De linkerborst van Corien moest verwijderd worden om de kanker in te dammen. Daarna koos ze niet voor een herstelingreep. “Ik wilde geen operatie meer en ik wist niet wat het uiteindelijk zou opleveren. Misschien kies ik later nog voor een reconstructie.” Een opvallend onafhankelijke beslissing. Corien is dan ook in een totaal andere levensfase dan Dionne uit de eerdergenoemde documentaire. Maar de conclusie is toch wel dat het bovenlijf van de vrouw telkenmale voer is voor commentaar. Allerlei vrouwen en potdorrie ook mannen (die zelf weinig charmant topless gaan met hun groeiende buikbal over de riem van de bermuda heen) vinden wat van blote borsten, of juist van te bedekte, van siliconenborsten, hangborsten of kleine borsten. In navolging van de feministes van de jaren ’70 roep ik nu: ‘Baas over eigen borsten’. Als het je (m / v / x) niet bevalt, ga je maar een blokje om, maar bespaar ons je commentaar en zeker vanachter je toetsenbord vandaan. Pak er vooral even een goede spiegel bij waar je in je totale blote lijf voor gaat staan en probeer vervolgens nog maar eens aan het ‘bodyshamen’ te slaan. Stop de tietenhypocrisie!
Illustratie: YouTube, BareReality
