“We zijn helemaal kapot van het nieuws van Liams overlijden. Wanneer iedereen daartoe in staat is, zullen we meer zeggen’, schrijft de band One Direction. “Maar nu nemen we de tijd om te rouwen en het verlies van onze broer, van wie we zielsveel hielden, te verwerken.” De Britse mannen koesteren de herinneringen die ze met de 31-jarige gestorven Liam Payne deelden. “Onze gedachten gaan nu uit naar zijn familie, zijn vrienden en de fans die samen met ons van hem hielden. We zullen hem vreselijk missen. We houden van je Liam.”
We komen ze elk jaar in de Top 2000 weer tegen: Brian Jones, Jimi Hendrix, Janis Joplin, Jim Morrison, Kurt Cobain en Amy Winehouse. Zij stierven allen op hun 27ste. Volgens sommigen bestaat er een mythische ’Club 27’ oftewel ‘Forever 27 Club’.
Halve eeuw geleden
Het verband werd voor het eerst gelegd toen een halve eeuw terug in korte tijd de 27-jarigen Brian Jones, Jimi Hendrix, Janis Joplin en Jim Morrison overleden. Het idee dat deze personen gezamenlijk een club vormen, ontstond echter pas in 1994, na het overlijden van Kurt Cobain. ‘De (over)leden’ van Club 27 zijn invloedrijke musici, die de beruchte ‘sex and drugs and rock’n roll’-levensstijl hadden. In de media wordt aan deze club gerefereerd op het moment dat er een artiest met een ruige lifestyle op 27-jarige leeftijd overlijdt. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij het overlijden van Amy Winehouse in 2011. Andere musici die op deze leeftijd stierven, zijn onder anderen Alan Wilson, David Alexander, Mia Zapata, Kristen Pfaff en Richey James Edwards. Die laatste verdween in 1995 en werd in 2008 doodverklaard.
Talent en pijn
Dianna Kenny, professor Psychologie & Muziek aan de Universiteit van Sydney, ziet overeenkomstige eigenschappen. “Door hun buitengewone talent, bijdrage aan baanbrekende veranderingen in de moderne muziek, intense psychologische pijn, onnodige dood op hun hoogtepunt en voortdurende verering is elk van ‘de tragische zes’ een cultfiguur geworden.” Een cohort-studie gepubliceerd in de British Medical Journal concludeert dat muzikanten van 27 geen verhoogde kans hebben om te sterven, al geldt dat wel voor 20’ers en 30’ers.
Jong, snel en wild
Een leven op het randje komt bij creatieven nou eenmaal vaker voor dan bij de gemiddelde mens. En in de popindustrie scoren artiesten veelal jong hun eerste hit, vaak voordat ze volwassen genoeg zijn om met de geldzuchtige industrie en energievretende fans om te gaan. Fans die zelf een geregeld leven leiden, maar het ‘andere leven’ eindeloos bewonderen, benijden en ophemelen. Hoe dramatischer de teksten en de muziek van hun songs, des te lekkerder het gevonden wordt. Jonge popmuzikanten worden dus juist door hun status vaak extra roekeloos en zelfvernietigend, waardoor ze middels medicijnen, drank, drugs, destructieve relaties en (last but not least) slechte begeleiding in vette problemen raken en gevangen in hun roem het leven in the spotlights moe worden.
Dodelijk leven
Eerdergenoemde Prof. Dianna Kenny vindt dat popsterren te weinig begeleid worden. “Ze hebben een volwassen levensstijl, terwijl ze vaak nog heel jong zijn. Daarbij moedigt de muziekscene buitensporig gedrag aan. De popsterren voelen zich ongelukkig en grijpen naar drugs en alcohol of plegen zelfmoord.” Kenny toonde met haar statistieken eveneens aan dat er grote verschillen zijn qua sterfteleeftijd tussen de verschillende muziekstijlen. Muzikanten van oudere genres, zoals blues, jazz, country en gospel hebben een zelfde levensverwachting als de gemideelde westerling geboren in diezelfde periode en van hetzelfde geslacht. Muzikanten in R&B, pop, folk en wereldmuziek hebben echter een beduidend lagere levensverwachting dan gemiddeld.
Gospel doet leven, van rap ga je dood
Die kloof tussen de gemiddelde levensduur van de populatie en die van musici werd met de tijd groter. De vertegenwoordigers van elektronische muziek, punk, metal, rap, hiphop gingen beduidend jonger dood dan hun jazz- en blues-voorgangers. Tevens is er verschil in de oorzaken. Rock, punk -en metalmuzikanten stierven vaker een accidentele dood (zoals een verkeersongeval of een niet geplande overdosis) dan gemiddeld. Zelfdoding komt het vaakst voor bij metal en punk en het minste bij gospelmuzikanten. Bij rap en hiphop is er opvallend vaak sprake van moord. Volgens professor Kenny valt dit te verklaren door de sterke associatie van deze genres met drugsgerelateerde criminaliteit en een cultuur van bendevorming. Bluesmuzikanten sterven dan weer het vaakst aan een hartgerelateerde kwalen en bij andere oudere genres zoals folk en jazz komt vaker kanker voor.
We worden er droevig van
Whitney Houston, Michael Jackson, Prince en George Michael waren (late) babyboomers. Allemaal ’te oud om jong te sterven, maar te jong om oud te sterven’. Deze supersterren schokten de wereld enorm met hun, voor het oog, plotse maar tevens stuk voor stuk tragische dood. En waarom worden we er massaal zo verdrietig van? Dat komt door de combinatie van relatief jong overlijden en de teloorgang van talent, stelt Dianna Kenny. “Het is puur natuur om te rouwen om een vroegtijdig dood. Wat het in deze gevallen extra aangrijpend maakt, is dat de overledenen creatief, getalenteerd en ogenschijnlijk op de top van hun kunnen zijn. Als we zulke helden verliezen, gaan we in gedachten terug in de tijd en voelen we ons zelf ook weer jong. We verzetten ons tegen onze eigen sterfelijkheid en de terugval in de anonimiteit van onze helden, door ons verdriet te uiten middels bloemen, herinneringen en berichten op sociale media.”
Oud, edoch rock & roll
“I hope I die before I get old” zong Roger Daltrey van The Who in 1965. Mick Jagger zei ooit in een interview: “Ik ben liever dood dan dat ik op mijn 45ste nog ‘Satisfaction’ zing.” Zij hielden zich duidelijk niet aan hun woord. Jeugd en popmuziek waren ooit onlosmakelijk met elkaar verbonden. Daar doen de overlevende ‘ouwe rotten’ uit het vak met hun uiterlijk en imago dan ook nog stteds alle moeite voor. De haarverf en facelift van Sir Paul McCartney oogsten zowel bewondering als spot. Mick Jagger laat niet na opzichtig zijn ‘eeuwige’ sex appeal en viriliteit ten toon te spreiden, ondanks zijn gegroefde gelaat. Ook al zijn ze inmiddels establishment, ze moeten voor hun miljoenen fans wel rock ’n roll blijven lijken.
