Wikipedia bestaat 20 jaar. Het is een van de meest bezochte websites ter wereld. Maar het blijkt dat veel informatie over vrouwen en vrouwgerelateerde onderwerpen ontbreken. Ook op de gerelateerde beeldbank Wikimedia Commons en de database Wikidata is dit het geval. Er is sprake van een Wikigap, een Wikikloof.
Er is een significante ondervertegenwoordiging van lemma’s over vrouwen (biografieën) en onderwerpen die met name vrouwen betreffen. Daar zijn diverse factoren debet aan. Allereerst is het zo dat vrouwen tot plusminus 1980 zo goed als uit de geschiedenis werden gelaten, dan wel opzettelijk weg werden gegumd. Daarbij zijn de Wiki-schrijvers ook nog eens voor het overgrote deel man. In 2018 werkte slechts 10% vrouwen aan de wereldwijde internetencyclopedie mee. Veel ‘vrouwelijke’ onderwerpen en bio’s ontbreken. Van de 1,7 miljoen Wiki-biografieën wereldwijd, gaat nu nog maar zo’n 20% over vrouwen. Tienduizenden vrouwelijke artiesten, politici, wetenschappers en andere uitblinkers ontbreken. Dat geeft een vervormd beeld. Naast ‘history’ moet er nog veel ‘herstory’ bijgeschreven worden.
Enorm bereik
Deze encyclopedische lacune, ook wel de gendergap genoemd, wordt bestreden met het project WikiGap. Moederorganisatie Wikimedia en het Zweedse ministerie van Buitenlandse Zaken, bekend om haar feministische politiek, organiseren ieder jaar rond Internationale Vrouwendag in tientallen landen acties over de hele wereld. Op Zweedse ambassades worden schrijfmiddagen georganiseerd waarop alleen over ‘vrouwelijke’ onderwerpen geschreven wordt. De Zweedse ambassadeur in Nederland, Annika Markovic, wijst in NRC op de omvang en het bereik van Wikipedia: “Maandelijks worden zo’n 200 miljoen pagina’s bekeken. Wikipedia is een invloedrijk platform dat een vervormd beeld van de maatschappij geeft, omdat 4 van de 5 artikelen over mannen gaan.”
Wikihaantjes
Deze ongelijkheid sijpelt zodoende ook verder over het internet uit. Google maakt namelijk gebruik van de data van Wikipedia. Inmiddels zijn er in de afgelopen 4 jaar 60.000 artikelen over vrouwen en ‘vrouwenzaken’ toegevoegd of uitgebreid. Wikimedia Nederland is aangesloten bij WikiGap. Volgens projectleider Denise Jansen is de actie nodig om de belofte van Wikipedia ook echt waar te maken: namelijk een webstek waar álle informatie te vinden is. Zij benadrukt dat dit niet zonder slag of stoot gaat. De ‘vrouwenschrijvers’ stuiten geregeld op de halsstarrige houding van sommige mannelijke ‘Wikipedianen’. Deze vrijwilligers spreken elkaar geregeld aan op hun bijdragen en die feedback wordt soms bot gebracht. “Ik heb het gevoel dat vrouwen minder plezier halen uit die discussies”, aldus Denise Jansen.
Wiki Meet Up
Daarom is een tweede doel van WikiGap om meer vrouwen aan te trekken die bijdragen leveren. Zo organiseren Wikimedia Nederland, Kenniscentrum Atria en informatiecentrum IHLIA schrijfsessies. Maandelijks is er een Wiki-Vrouwenmiddag. En de universiteiten van Brussel en Eindhoven houden geregeld een edit-a-thon, om met name vrouwen uit de techwereld een goede wikipagina te bezorgen.
Vrouwelijk design
Voor het Vlaams Architectuurinstituut leidt Nina Serulus het project Wiki Women Design om meer vrouwelijke ontwerpers en architecten uit de digitale schaduw te trekken. Concreet organiseert ze schrijfsessies. Normaal vinden die fysiek plaats, maar door corona gaan die voorlopig online door. “Zo schrijven we samen artikels over de bijdragen die vrouwen hebben geleverd aan onze samenleving”, legt ze uit bij de VRT. “De sterkte van Wikipedia is net dat iedereen het kan aanvullen. Doordat je veel mensen kunt betrekken bij het proces kom je samen tot een veel inclusievere geschiedschrijving.”
Feestje
Online encyclopedie Wikipedia bestond afgelopen 15 januari exact 2 decennia. Inmiddels bestaan er Wikipedia’s in 300 talen. De website werd in 2001 opgericht door de Amerikaanse ondernemer Jimmy Wales samen met Larry Sanger. Wikipedia wordt wereldwijd maandelijks meer dan 15 miljard keer bezocht en per maand dragen ruim 250.000 mensen daar content voor aan. De Nederlandstalige Wikipedia, waar zo’n 2 miljoen zaken uitgelegd staan, bestaat op 19 juni aanstaande 20 jaar. Elke dag worden gemiddeld 150 nieuwe artikelen toegevoegd. Nog altijd wordt de website op vrijwillige basis bijgehouden. Bij de Nederlandstalige versie zijn 1200 Nederlanders en Vlamingen actief betrokken met het schrijven en verbeteren van artikelen.
Nog meer diversiteit
Er zijn behalve de genderkloof nog andere gaten te dichten. Op vlakken van etniciteit en diversiteit ontbreekt nog veel. Wikimedia Nederland zet zich daarom tevens in voor meer artikelen over Suriname en het Caribische gebied. Atria vraagt tevens expliciet aandacht voor de geschiedenis van zwarte vrouwen.
De gezamenlijke Wiki-schrijfmiddagen van Atria, IHLIA & Wikimedia Nederland zijn elke 3e vrijdag van de maand van 14:00 – 16:00 uur. Meer informatie over het aanmaken van een werkaccount en veel tips vind je hier.
Beeld: Wikimedia Foundation
