De jaren tachtig: wat waren ze prachtig. En voor mijzelf enorm bepalend: ik startte mijn carriere, studeerde af, ging voor het eerst samenwonen, brak voor het eerst mijn hart en ontdekte wie en wat ik ongeveer was.
Het was voornamelijk (los van het drama van de aids-epidemie) een blije tijd. De Muur stond op omvallen, Nelson Mandela kwam vrij, we maakten ons los van alle burgerlijke en religieuze prietpraat van vorige generaties. Huidskleur, seksuele voorkeur, gender: gelijke rechten én kansen voor iedereen. Nu anno 2021 denk ik bij veel discussies: “Dat hadden we 40 jaar geleden toch al geregeld?” Daar word ik dan soms echt droevig van.
De boosdoeners
Stefan van Teeffelen (1975) probeert op Facebook columnisten tot de orde te roepen. Hij is het zat dat zij zich in hun schrijfsels zo beklagen over de wokeculuur. Daartoe gebruikt hij een hele ouderwetse truc. Namelijk door te beginnen met uitgebreid beschrijven hoe zeer de klimaatcrisis ons bedreigt en daarna tegenstanders van doorgeslagen ‘wokisme’ op 1 hoop te gooien als zijnde ‘de boosdoeners van dit al’. Citaat: “Ondertussen worden mensen die een betere en rechtvaardigere wereld wensen op één hoop gegooid en met het frame ‘woke’ door witte mannen en vrouwen (vooral mannen) als grootste bedreiging gezien. Er wordt hen zelfs de macht toegekend mensen te kunnen ‘cancelen’. Konden ze dat maar echt! Dat zou een betere wereld sneller dichterbij brengen. Ook is de oorlog tegen transgender personen door dezelfde groep uitgeroepen. Terwijl, staande op deze verschroeiende en overstromende planeet, (extreem) rechts, het midden en de zogenaamde progressieven spoken zien opdoemen ter linkerzijde, is rechts het fascisme al lang weer ontwaakt, opgestaan en aan het groeien.” Einde citaat.
Club van Rome
Deze Stefan heeft zich helaas niet ingelezen in de geschiedenis van West-Europa zo rond zijn geboortejaar. Wekelijks vonden er demonstraties plaats bij de kerncentrales in Borssele en Dodewaard. De milieubeweging ontstaat in Nederland bijna tegelijk met de publicatie in 1972 van ‘The limits to growth’, beter bekend als ‘Het rapport van de club van Rome’. Dat kreeg een steeds breder draagvlak in ons land. Op Eerste Kerstdag 1988 hield koningin Beatrix haar traditionele kerstrede en zei: “Onze wereld lijdt onder vervuiling en vergiftiging van lucht, bodem en water. Langzaam sterft de aarde.”
Ien & Lies
In diezelfde jaren 80 was homoseksualiteit voor de gemiddelde Nederlander al geen probleem meer. Althans niet in mijn omgeving. Ik was achtereenvolgens werkzaam in de werelden van theater, onderwijs en media en het ‘miechelde’ in mijn omgeving van de homo’s en lesbiennes. Soms heb ik weleens het idee dat ze toen beter in de maatschappij geïntegreerd waren dan nu. Natuurlijk heb ik het niet over zwaar gereformeerde kringen, maar in 1981 werd bijvoorbeeld Ien Dales staatssecretaris en zij had een relatie met Elizabeth Schmitz, die burgemeester van Utrecht zou worden. Zij kwamen gewoon gearmd naar de Troonrede op de 3e dinsdag van september en daarvan vielen wij niet flauw. In diezelfde tijd was ik betrokken bij een uitvoering van Romeo & Julia / Westside Story, waarin de geliefden gespeeld werden door een zwarte acteur en een bruine actrice.
De 3e gender
Het geeft aan waarom veel journalisten, columnisten en andere publicisten van mijn generatie zo moe worden van wat we nu de ‘woke-beweging’ noemen. Het grote verschil tussen toen en nu is ook de individualisering van de maatschappij. We hebben de term LGBTQUIA+, die zo ongeveer alleen mijn autistische broer zonder hapering achter elkaar kan uitspreken en ook nog kan verklaren. Al die afzonderlijke letters staan voor mensen die allemaal afzonderlijk geaccepteerd willen worden in onze maatschappij. Maar dat zijn ze allang. Het zou geen enkel probleem zijn als ze als minderheidsgroepjes niet zouden trachten ons hele taalsysteem te veranderen. Een echtpaar dat binnenkort een eerste kind verwacht, gaat via de rechter afdwingen dat in de geboorteakte straks geen moeder wordt geregistreerd. In plaats daarvan wil de zwangere Ryan Ramharak worden geregistreerd als ‘ouder’. In geboorteaktes wordt nu degene die het kind heeft gedragen automatisch aangeduid als de moeder. De 29-jarige (zichzelf non-binaire transpersoon noemende) Ramharak vindt dat niet passen. “Ik voel me niet de moeder, ook niet de vader, maar de ouder.”
Baard en baarmoeder
Deze Ramharak wil geen ‘hij’ of ‘zij’ maar ‘die’ worden genoemd. ‘DIE’ (ik vind het absoluut niet aardig klinken) heeft dus een vrouwenlichaam met baarmoeder en eierstokken, waardoor ‘die’ zwanger werd. Tegelijkertijd slikt ‘die’ ook testosteron waardoor er op het aangezicht een snor en baard te zien zijn. Daar hebben mijn generatiegenoten en ik op zich helemaal geen moeite mee, maar verplicht anderen dan niet om zich in allerlei bochten te wringen voor wat betreft onze taal. Gynaecoloog tijdens bevalling: “Nu even flink persen meneer!” met het gezicht vlakbij de krachtsinspanning van de vagina. En dat brengt mij direct op een volgend puntje: waar is in hemelsnaam de humor gebleven? Als je toch niet meer om jezelf kunt lachen, ben je reddeloos verloren.
Kan die grap nog?
Youp van ‘t Hek (ik ben niet altijd fan van hem) schreef recent: “Als een lesbienne autopech heeft mag je dat tegenwoordig niet meer ‘een pot met panne’ noemen.” Nu lach ik daar wel om, terwijl ik echt wel ‘woke’ ben. Maar mensen die ‘woker’ of ‘wookst’ zijn, worden hier weer pissig van en dan vraag ik me af waar zij dan nog gein om hebben. En ik word er opstandig en verdrietig tegelijk van. Waarom is deze (laat ik ze maar noemen) ‘queer-groep’ bezig zichzelf zo bloedserieus te nemen en tegelijk zo te versnipperen? Tel je zegeningen hier in Nederland en zo niet: dan is een reisje naar Iran, Afghanistan of welke ‘stan’ dan ook dringend aangeraden.
Vrij en blij
Voor wie denkt dat je in ons West-Europa niet geaccepteerd wordt vanwege huidskleur, etniciteit, sekse, gender of seksuele voorkeur: zet de muziek uit de ‘eighties’ eens op. Leo Blokhuis behandelt in een serie over de jaren ’80 de sound en de sfeer van die tijd. De mannen van Tears for Fears vertellen over hun hit ‘Shout’, hun vuist-in-de-lucht-protestsong. Uiteraard mag het ultieme gay-icoon Madonna niet ontbreken met ‘Like a prayer’ en wat te denken van Queen’s ‘I wan’t to break free en het synthpoptrio Bronski Beat, waarvan de leden hun homo-zijn niet onder stoelen of banken staken. En tenslotte natuurlijk het Pride-lijflied ‘It’s raining men’ van The Weather Girls. Vrije muziek, blije muziek ook. Veel minder eenvormigheid in uiterlijkheden, performances en gedreun dan nu het geval is.
Het mag allang
Het is een trend dat dat je je seksuele voorkeuren expliciet benoemt. Een zogenaamde ‘coming out’ vind ik net zo nutteloos als een ‘gender reveal party’. Het is een gepasseerd station voor mijn generatie. Of je nu een man, vrouw, trans of weetikveel wat bent of er de liefde mee bedrijft: heb het vooral heel fijn, maar de details mag je lekker bewaren voor je bedgenoten. En met kerst mag je aan de dis schuiven met wie je maar wilt, zolang hij/zij/die maar een weldenkend mens is.
Even uitzoomen
Ik ben door mijn feministische moeder (zij was uit 1920 en heeft dus vele muren helpen slechten) met de boeken van Simone de Beauvoir in de hand opgevoed. Beauvoir schreef: “Op veel gebieden, zoals filosofie, ideologie en politiek, beschikt de oudere mens over een overkoepelende visie die de jongere ontzegd is.” Mijn ervaring is dat ook. Met het klimmen van je leeftijd, kun je steeds beter uitzoomen. Dat heeft tevens nadelen: je gaat niet zo snel meer ongeïnformeerd de barricaden op, je bent minder onbevangen, maar het heeft nog veel meer voordelen. Omdat je verbanden ziet en dus het ‘echte gevaar’ ook eerder signaleert. Daarin verschillen we niet van andere zoogdieren die in groepen leven. Ouderen en jongeren beschermen elkaar en leren van elkaar.
Hee hee hallo hier is de boomer
Lieve millennials: wij waren de wegbereiders. Nee, de rode loper hoeft echt niet voor ons uit, net zo min als wij die uitrolden voor onze ouders, die Nederland na WOII weer opbouwden. Mijn generatie wilde en bevocht eenheid in vrijheid. Wij vrouwen werkten net zoveel uren als onze mannelijke leeftijdgenoten, mijn vrienden zijn hetero, homo, trans, dik, dun, zwart, bruin en wit en van alles daar weer tussenin. Je persoonlijke (taal)opvattingen opleggen aan de grote meerderheid? Dialoog werkt altijd beter dan opgelegd pandoer. Onderscheid bestrijden door juist onderscheid te maken? Totaal ongeloofwaardig! Maar ik ben dan ook een zo’n verrekte ‘boomer’.
