In de wetenschap, dus ook in de medische wetenschap, is het lichaam van de man altijd het uitgangspuntgeweest. Dat is één van de redenen dat er veel te weinig kennis is over de menopauze.
Caroline Tensen
De Videoland documentaire ‘Het Verboden Woord’ is één van de zeer gewenste pogingen dit taboe te doorbreken. Hierin komen de persoonlijk ervaringen van onder anderen mediamakers Nada van Nie, Hadewijch van Velzen en Caroline Tensen aan bod. Laatstgenoemde had nog zo gezegd: “Die overgang, daar doe ik niet aan.” Maar dat heeft ze geweten. “Ik ben van huis uit een heel opgewekt type, maar ineens kon ik alleen maar huilen. Meteen vanaf het moment dat ik opstond. Dat paste totaal niet bij me. Ik begreep er niets van”, vertelt ze bij RTL Nieuws.
Zo’n hormoonloze vrouw
En alsof ze zich nog niet ongelukkig genoeg voelde, werd ze ook almaar zwaarder. “Terwijl ik niets anders deed met eten en al mijn hele leven sport. Het werd erger en erger.” Toen iemand haar op een gegeven moment naar een hormoondokter verwees, viel het kwartje: ze was in de overgang. Zij was zo’n ‘hormoonloze’ vrouw geworden waar ze met haar beste vriend, visagist Leco van Zadelhoff, altijd een beetje lacherig over had gedaan. Nou, het lachen was haar tegen die tijd wel vergaan. “Ik liep met mijn ziel onder mijn arm. Ik zat voor mijn gevoel op de reservebank bij de publieke omroep, ik was dik, dacht dat iedereen me nastaarde. Ik was niet gelukkig te knúppelen.”
Het Verboden Woord
En ook Caroline Tensen stuitte op de muur van stilte rond deze fase uit het leven van vrouwen. “Er wordt heel erg makkelijk over gedaan en gezegd vrouwen moeten er maar gewoon doorheen en ik dacht, ik wil mijn verhaal gewoon delen omdat er eigenlijk een taboe op heerst of er wordt een beetje lacherig over gedaan. En het is niet zo lachen. Het is was bij mij gewoon heel heftig.” Daarom besloot Caroline juist tot openheid. “Ook ik wilde er niet over praten en noemde de overgang ‘Het Verboden Woord’. Ondanks de steun van mijn man, kinderen en vrienden vond ik het onderwerp te heftig om te bespreken. Helemaal als je er middenin zit en je geen uitgang meer ziet. In die situatie wil ik nooit meer terecht komen en daarom heb ik Nada (van Nie) gevraagd om mijn ervaringen te delen. Niet om te klagen, want ik realiseer mij dat er veel ernstige situaties en ziekten zijn in Nederland en de wereld, maar wel om de overgang bespreekbaar te maken en daarmee de schaamte eraf te halen.”
Met minder oestrogenen wordt het leven zwaarder
Hoewel het een lastige fase kan zijn, kom je er altijd doorheen. Maar meer deskundige aandacht voor de vrouwenpauze is een hele goede. Terwijl Nederland altijd voorop liep in de wereld voor wat betreft het doorbreken van taboes (op tv waren er allang rechttoe- rechtaan-beelden te zien van bevallingen), bleef de menopauze iets, waarbij vrouwen zelf vies begonnen te kijken. Terwijl de helft van de wereldbevolking er mee te maken krijgt. De overgang is de periode in aanloop naar onvruchtbaarheid van de vrouw. In die periode loopt de productie van het hormoon oestrogeen snel naar beneden, en sommige vrouwen reageren daar heel heftig op. Dat kan op allerlei manieren tot uiting komen, van slaapstoornissen tot buikpijn en van prikkelbaarheid tot echte depressieve periodes.
Tandjes op elkaar (@#$%^&*!)
Vaak lopen vrouwen lang met allerlei klachten rond zonder zich te realiseren dat dit door de schommelende hormonen komt. Velen worden door overgangsklachten beperkt in hun dagelijkse functioneren. Het ‘verboden woord’ is nog lastiger te bezigen op de werkvloer. Het is net als met de ‘midlife-crisis’ bij mannen iets waar nogal lacherig over wordt gedaan. Of overdreven relativerend: “Meid, even doorbijten, het hoort erbij. Straks ben je blij dat je geen tampons meer nodig hebt”, roepen veel 60’sters die het al achter de rug hebben. Maar net zoals voor menstruaties, geldt voor de overgang dat dit bij elke vrouw weer een andere uitwerking heeft. Zo kun je als je al kwalen hebt, zoals diabetes of reuma, daar juist meer last van krijgen. Ook deze vrouwen worden vaak te licht beoordeeld bij de huisarts, terwijl er meerdere ziekenhuizen in Nederland zijn met een speciale menopauzepoli. En dat is niet voor niets.
Harde cijfers
Uit Nederlands onderzoek blijkt dat eenderde van het arbeidsverzuim onder vrouwen tussen de 45 en 60 jaar met de overgang samenhangt. Los van persoonlijk ongemak en leed, hebben vrouwen van 50 nog een werkzaam leven van 17 jaar voor de boeg. Toch komt de menopauze niet of nauwelijks voor in het gezondheids- en vitaliteitsbeleid van bedrijven. Samen met gezondheidswetenschapper dr. Maaike de Vries schreef (uro)gynaecoloog Manon Kerkhof het boek ‘Ook leuke meisjes worden 50’. Daarmee willen ze de problematiek uit de taboesfeer halen. Want er belanden bijvoorbeeld in deze leeftijdscategorie nogal wat vrouwen in de ziektewet met het label ‘burnout’.
Gefrustreerd vloekend in het pashokje
Of je er (veel) last van hebt is deels pech en toeval maar voor deels zelf te beïnvloeden. Ook daarover schrijven Kerkhof & De Vries in hun boek onder het kopje ‘Om te doen en te laten’. Vooral dat laatste is belangrijk, want in de menopauze lopen vrouwen veelal gefrustreerd de pashokjes uit. Er ontstaat meer (visceraal) vet en er is verlies van spiermassa, als gevolg van het dalen van de hormoonspiegels. Maar er is hoop, volgens de auteurs. In dat kader wordt een Braziliaans onderzoek aangehaald waarbij het effect van inactiviteit groter is dan dat van leeftijd en de menopauze. Oftewel: meer bewegen helpt wel degelijk.
En dan seks
Vlak voordat het eierrekje van vrouwen leeg raakt (nogmaals dat verschilt enorm, maar meestal ergens in de tweede helft van de 40, is er een piek in het libido. Alsof het lichaam de laatste kans volledig wil aangrijpen om te doen waartoe we geprogrammeerd zijn: namelijk voortplanten. Als de echte menopauze zich aankondigt, kakt de sexdrive juist in. Dit is niet alleen het gevolg van de hormoondaling, ook de lichamelijke ongemakken als een drogere vagina, nachtelijk zweten, slecht slapen, met als resultaat weer meer stress zijn er debet aan. Vrouwen voelen zich ook onaantrekkelijker en laten daardoor ‘de boel de boel’.
Hormoonsuppletie
En dat is jammer, want overeind blijven in de menopauze-storm is cruciaal. Niet alleen door het ouder wordende koetswerk goed te onderhouden, maar ook middels doorverwijzing naar medisch specialisten. Jaren geleden werd er nogal negatief gepubliceerd over hormoontherapie, wat velen huiverig heeft gemaakt. Hoewel er inmiddels onderzoeken zijn die deze resultaten nuanceren, geven de auteurs van eerdergenoemd boekwerk, conform de internationale richtlijnen, aan dat hormoontherapie altijd een afweging is die arts en patiënt samen maken. Credo: ‘as low as possible, as much as necessary’.
Sisterhood
Het ‘overgangstij’ lijkt zich langzaam te keren. Menopauzale vrouwen van nu ontdekken hoe heerlijk het is dit taboe te doorbreken. Als er een fase in het leven is waarbij ‘sisterhood’ onontbeerlijk is dan is het wel dan. Het werkt helend om kwalen, pijnen, en depressieve gedachten te bespreken en er ook samen om te kunnen lachen. Actrices, opiniemakers en vriendinnen Isa Hoes & Medina Schuurman vonden dit ook. Zij stellen zich openhartig op in hun boek ‘Te Lijf, de kunst van het mooi ouder worden’, een zoektocht naar hoe om te gaan met de overgang. “Het leven zet dan alles weer op zijn kop, maar omdat het je tegelijkertijd stript van alles waar de maatschappij op geënt is, namelijk schoonheid, vruchtbaarheid, vrouwelijkheid, kom je juist ook dichter tot je kern”, aldus de auteurs die tevens publiceren op IsaMedina.com.
De documentaire Het verboden woord, geproduceerd door Velzen & Van Nie, is vanaf vrijdag 19 november te zien bij Videoland.
Foto 1: Videoland / RTL
Foto 2: IsaMedina.com
