HET IMAGO VAN HET MBO: OP WEG NAAR NOG BETER

“Ik denk dat ons land in een fase zit waarin we wel klaar zijn met het proces dat iedereen hoger opgeleid moet worden”, aldus minister van OC & W, Robert Dijkgraaf, afgelopen weekend in de Volkskrant. “Als iedereen maar de hele tijd hoger, hoger, hoger wil, geeft dat heel veel spanning en prestatiedruk, ook op die academische opleidingen”, legt hij uit. “Zeker bij mensen die daar misschien helemaal niet op hun plek zijn. En het wrange vind ik dat die prestatiedruk zo is doorgeschoten dat zelfs mensen die het langs die lat het allerbeste doen, supergestrest zijn en nog steeds bezig blijven met die stap hoger.”

Transitie

De minister denkt dat het banenlandschap snel gaat veranderen en spreekt dan ook van een ‘kantelpunt’. “We praten veel over de energietransitie, daar hebben we grote aantallen technici voor nodig. Misschien ook wel een paar theoretisch natuurkundigen, maar het gaat vooral om de elektriciens en de lassers die de apparaten kunnen bouwen. Daar hoort een herwaardering van het mbo bij.”

Het einde van de maand

Ook financieel hebben mbo’ers het veel beter dan vroeger. “Je kunt wel zeggen: met een academische opleiding heb je later misschien een hoger inkomen. Maar het hangt heel erg af van wat je gaat doen, want met bijvoorbeeld een doctoraat in de filosofie is dat niet gegarandeerd. En als je elektrotechnicus wordt en je begint je eigen bedrijf, kun je daar uiteindelijk heel veel geld in verdienen.” Het zogenaamde ‘doorleren’ is allang geen garantie meer voor voor rijker worden. Dat meldt de Keuzegids mbo met daarin 10.000 opleidingen en hun kansen. Het beste af is een mbo’er die de opleiding procestechniek heeft afgerond. Na anderhalf jaar bedraagt het bruto uurloon €20,90. Gemiddeld verdienden hbo’ers de afgelopen jaren iets meer dan €16,- per uur. Na procestechniek, zijn de afgestudeerde in de richtingen verpleging, verzorging, vervoer en scheepvaart inmiddels het best betaald.

De markt bepaalt

Niet alleen verdienen veel mbo’ers hetzelfde of meer als hbo’ers, ze zijn gemiddeld ook tevredener met hun baan. “Dit is echt een soort emancipatie van het mbo”, aldus Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt aan de Universiteit Tilburg, in De Telegraaf. “Het idee was lange tijd: hoe hoger je opleiding hoe meer je verdient, maar de markt begint mbo’ers nu echt anders te behandelen. Dat heeft te maken met de krapte in een paar cruciale sectoren, zoals de bouw en de techniek. En het past bij wat onderwijsminister Dijkgraaf graag wil: dat de studieniveaus een waaier worden en niet een soort toren die je moet beklimmen.”

Stapelen of niet

De discussie over de termen hoog- en laagopgeleid wordt al lang gevoerd. Ze worden nog steeds gebezigd maar kunnen eigenlijk niet meer. Veel beter zijn de benamingen theoretisch opgeleiden en praktisch opgeleiden. Er zijn nog steeds veel mbo’ers die daarna verdergaan op het hbo. Het zogenoemde ‘stapelen’. Dat loont bijvoorbeeld wel in de richtingen rechten en communicatie, maar bij andere studies niet. “Want er zijn ook veel sectoren die juist op zoek zijn naar praktisch geschoolde mbo’ers die meteen aan het werk willen”, aldus Wilthagen.

Strengere selectie

Ik kom zelf van origine uit het onderwijs en heb inmiddels ervaring met het coachen van schoolbestuurders. Onderwijs is voor mij een interessante doelgroep, omdat er nog veel winst te behalen is. Ouders die hbo of universitair geschoold zijn, hebben m.i. niet direct moeite met het feit dat hun kind op het mbo gaat. Het is meer dat zij graag zien dat hun kinderen omgaan met leeftijdgenoten die dezelfde waarden en normen als zijzelf hoog in het vaandel dragen. Daar kunnen ROC’s aan meewerken door strengere selectie ‘aan de poort’.

Nog beter leren door profileren

Zoals te zien is in de universitaire wereld, werkt profilering in het voordeel van zowel onderwijsinstituut als studenten. Met een studie economie van een bepaalde universiteit in je achterzak, wordt de rode loper uitgelegd zodra je afgestudeerd bent. Met andere woorden: de banen liggen voor het oprapen. Voor geneeskunde moet je weer ergens anders afstuderen om ’top of the bill’ te zijn. Het wat verder moeten reizen naar een zich onderscheidende ROC is een investering die vruchten afwerpt. Mbo-instituten die zich bijvoorbeeld onderscheiden op het gebied van zorg & welzijn of ict & design, kunnen op die manier strenger selecteren en een hoger niveau geschoolden afleveren. Daar wordt iedereen blij van.

Jasper ging voor goud

Neem nu Jasper Panis, alumni van de Sterklas van MBO College A’dam Centrum Hij won deze week de Gouden Koksmuts. Dit is de hoogste prijs koks onder de 30 jaar kunnen winnen. “Waanzinnig!”, vindt Jasper het, die inmiddels souschef is bij het duurzame sterren-restaurant ‘Flore’ in de hoofdstedelijke binnenstad. Hij krijgt veel lof voor zijn overwinning, onder andere van oud-docent Willem Himmelreich en meesterkok, en tevens docent Theo van Rensch. Samen ontdekten de twee docenten het talent van Jasper, die tijdens zijn opleiding reeds werd uitgeroepen tot de beste kok van Nederland met zijn deelname aan de (v)mbo-wedstrijd Skills The Finals.

Vraag & aanbod

We hebben geen krapte op de arbeidsmarkt, we hebben te weinig mensen die kwaliteiten herkennen en daarin willen investeren. Van iedereen is iets fantastisch te maken, als ze maar op je juiste plek zitten, gezien worden en zich positief kunnen ontwikkelen. Waar zouden we zijn zonder goed geschoolde kappers, loodgieters, kraamhulpen, computerreparateurs en koks? Net als in de gehele onderwijsbranche is er binnen het mbo een schreeuwend tekort aan leerkrachten. Zowel voor de theoretische als voor de praktische vakken. Een lesbevoegdheid kun je halen via een lerarenopleiding. Deze bestaat in voltijd- en deeltijdvariant of als deel van een zij-instroomtraject. Met je ene been nog midden in de branche staan en met je andere de volgende generatie vakgenoten opleiden.

Carrière maken

18 januari is het Careersday bij het ROC Mondriaan in Den Haag. Die dag zal ik daar zijn om te spreken over persoonlijke presentatie tijdens sollicitaties voor zowel stages als voor betaald werk. Ik ben er voorts trots op dat ik docenten, directeuren en schoolbestuurders tot mijn klantengroep mag rekenen en mag meewerken aan het mbo in de vaart der volkeren omhoog stuwen.

Tot volgende week bij mijn nieuwsbrief!
Zabeth van Veen
Imagomatch