Opvliegers, stemmingswisselingen, gewrichtspijn: de overgang gaat niet over rozen. Elke vrouw krijgt er vroeg of laat mee te maken, maar toch wordt er niet zo makkelijk over gepraat. Niet onderling, maar ook niet met deskundigen.
Oud, uitgebaard, uitgelekt
De menopauze. Wat voor pauze? Is het tijdelijk dan? Nee, jammer, maar helaas. Veel vrouwen praten er daarom liever niet over: omdat ‘overgang’ klinkt als oud, uitgebaard, uitgelekt, kortom: verschrompeld. Maar niets is minder waar. Hoewel het een lastige fase kan zijn, kom je er altijd doorheen. Maar meer deskundige aandacht voor de vrouwenpauze is een hele goede. Terwijl Nederland voorop liep in de wereld voor wat betreft het doorbreken van taboes (op tv waren er allang rechttoe- rechtaan-beelden te zien van bevallingen), bleven menstruatie- en overgangsperikelen zaken, waarbij zelfs vrouwen zelf vies begonnen te kijken. Terwijl de helft van de wereldbevolking er mee te maken krijgt.
De definitie
De overgang is de periode in aanloop naar onvruchtbaarheid van de vrouw. In die periode loopt de productie van het hormoon oestrogeen snel naar beneden, en sommige vrouwen reageren daar heel heftig op. Dat kan op allerlei manieren tot uiting komen, van slaapstoornissen tot buikpijn en van prikkelbaarheid tot echte depressieve periodes.
Tandjes op elkaar (@#$%^&*!)
Vaak lopen vrouwen lang met allerlei klachten rond zonder zich te realiseren dat dit door de schommelende hormonen komt. Velen worden door overgangsklachten beperkt in hun dagelijkse functioneren. Het onderwerp blijkt lastig bespreekbaar op de werkvloer. Het is net als met de ‘midlife-crisis’ bij mannen iets waar nogal lacherig over wordt gedaan. Of overdreven relativerend, zelfs en ook door medevrouwen. “Meid, even doorbijten, het hoort erbij. Straks ben je blij dat je geen tampons meer nodig hebt”, roepen veel 60’sters die het al achter de rug hebben. Maar net zoals voor maanstonden, geldt voor de overgang dat dit bij elke vrouw weer een andere uitwerking heeft. Zo kun je als je al kwalen hebt, zoals diabetes of reuma, daar juist meer last van krijgen. Ook deze vrouwen worden vaak te licht beoordeeld bij de huisarts, terwijl er meerdere ziekenhuizen in Nederland zijn met een speciale menopauze-poli. En dat is niet voor niets.
De man als maatstaf
In de wetenschap, dus ook in de medische wetenschap, is het lichaam van de man altijd het uitgangspuntgeweest. Dat is één van de redenen dat er minder bekend over is en vrouwen (mede als gevolg daarvan) liever zwijgen en onnodig lijden. Samen met gezondheidswetenschapper dr. Maaike de Vries schreef (uro)gynaecoloog Manon Kerkhof het boek ‘Ook leuke meisjes worden 50’. Daarmee willen ze de problematiek rond de menopauze uit de taboesfeer halen. Want er belanden bijvoorbeeld in deze leeftijdscategorie nogal wat vrouwen in de ziektewet met het label ‘burnout’.
Ziektewet
Uit Nederlands onderzoek blijkt dat een derde van het arbeidsverzuim onder vrouwen tussen de 45 en 60 jaar met de overgang samenhangt. Los van persoonlijk ongemak en leed, hebben vrouwen van 50 nog een werkzaam leven van 17 jaar voor de boeg. Toch komt de overgang niet of nauwelijks voor in het gezondheids- en vitaliteitsbeleid van bedrijven. Of je er (veel) last van hebt is deels pech en toeval maar voor deels zelf te beïnvloeden. Ook daarover schrijven Kerkhof & De Vries in hun boek onder het kopje ‘Om te doen en te laten’. Vooral dat laatste is belangrijk, want in de menopauze lopen vrouwen veelal gefrustreerd de pashokjes uit. Er ontstaat meer (visceraal) vet en er is verlies van spiermassa, als gevolg van het dalen van de hormoonspiegels. Maar er is hoop, volgens de auteurs. In dat kader wordt een Braziliaans onderzoek aangehaald waarbij het effect van inactiviteit groter is dan dat van leeftijd en de menopauze. Oftewel: meer bewegen helpt wel degelijk.
En dan seks
Vlak voordat het eierrekje van vrouwen leeg raakt (nogmaals dat verschilt enorm, maar meestal ergens in de tweede helft van de 40, is er een piek in het libido. Alsof het lichaam de laatste kans volledig wil aangrijpen om te doen waartoe we geprogrammeerd zijn: namelijk voortplanten. Als de echte menopauze zich aankondigt, kakt de sexdrive juist in. Dit is niet alleen het gevolg van de hormoondaling, ook de lichamelijke ongemakken als een drogere vagina, nachtelijk zweten, slecht slapen, met als resultaat weer meer stress zijn er debet aan. Vrouwen voelen zich ook onaantrekkelijker en laten daardoor ‘de boel de boel’.
Hormoonsuppletie
En dat is jammer, want overeind blijven in de menopauze-storm is cruciaal. Niet alleen door het ouder wordende koetswerk goed te onderhouden, maar ook middels doorverwijzing naar medisch specialisten. Jaren geleden werd er nogal negatief gepubliceerd over hormoontherapie, wat velen huiverig heeft gemaakt. Hoewel er inmiddels onderzoeken zijn die deze resultaten nuanceren, geven de auteurs van eerdergenoemd boekwerk, conform de internationale richtlijnen, aan dat hormoontherapie altijd een afweging is die arts en patiënt samen maken. Credo: ‘as low as possible, as much as necessary’.
Te Lijf
Het ‘overgangstij’ lijkt zich langzaam te keren. Niet alleen persoonlijk, maar ook maatschappelijk zijn er veranderingen merkbaar. Menopauzale vrouwen van nu ontdekken hoe helend het kan werken om kwalen te bespreken en er ook samen om te kunnen lachen. Het werd ook wel tijd dat dit taboe geslecht werd. Actrices, opiniemakers en vriendinnen Isa Hoes & Medina Schuurman vonden dit ook. Zij stellen zich openhartig op in hun boek ‘Te Lijf, de kunst van het mooi ouder worden’, een zoektocht naar hoe om te gaan met de overgang. “Het leven zet dan alles weer op zijn kop, maar omdat het je tegelijkertijd stript van alles waar de maatschappij op geënt is, namelijk schoonheid, vruchtbaarheid, vrouwelijkheid, kom je juist ook dichter tot je kern”, aldus de auteurs. Zij stonden er ook versteld van hoe weinig, maar vooral ook hoeveel onvolledige en onjuiste informatie er te vinden is. Ze besloten met experts te praten en hun eigen ervaringen en emoties te bundelen. ‘Te Lijf’ werd eveneens een theaterstuk, het resulteerde in lezingen voor het bedrijfsleven en inmiddels is er ook een platform: Isamedina.com, speciaal voor ‘overgangsters’. “Blijf niet rondlopen met je klachten”, willen ook Isa & Medina vrouwen voor, tijdens en na de overgang op het hart willen drukken.
Beeld: pxhere.com
