In de Chinese regio Wuhan brak vorig jaar rond deze tijd een nieuw coronavirus uit. Dit SARS-CoV-2 lijkt veel op het SARS-virus van 2003, maar dan gemuteerd in een versie die beter van mens op mens wordt doorgegeven. De gevolgen zijn “genoegzaam” bekend.
Wat minder bekend is, is dat ‘Het Virus’ een zoönose is, een ziekte die van dieren op mensen kan overspringen, net als ebola, BSE (gekke koeienziekte) en varkensgriep dat zijn. Zijn dieren dan de schuldigen en moeten we als de sodemieter van onze veestapels af? De antwoorden zijn respectievelijk NEE en JA.
Virussen nemen de tijd
Jaren geleden volgde ik als bijvak colleges Filosofie & Ethiek, waar ik veel van opgestoken heb, o.a. over de Hong Kong-griep en de verhouding mens-dier. Ik kan het me zo goed herinneren, omdat de hoogleraar zijn verhaal kracht bijzette met veel foto- en filmmateriaal. Hong Kong was in de jaren ’60 (toen de naar die metropool genoemde influenza uitbrak) reeds een opeenstapeling van mensen, varkens, kippen en al het andere wat maar als eetbaar werd gezien. Deze dieren worden ziek door de manier waarop wij ze houden. Virussen nemen er de tijd voor, maar op een bepaald moment hebben ze zich zodanig aangepast dat ze niet alleen op mensen kunnen overspringen, maar hen ook ziek kunnen maken.
U kunt nu nog wegklikken
De zogenaamde zoönosen zouden voor mensen een belangrijke reden moeten zijn om de manier hoe we met dieren omgaan te herzien. Zoönosen zijn slechts een symptoom. Speciësisme is de werkelijke ‘ziekte’. Waarschuwing: als u niet tegen ongemakkelijke waarheden kunt, moet u nu afhaken en naar de poelier rennen, als die nog geopend is.
Chinese frikandel speciaal
Wetenschappers vermoeden dat het coronavirus afkomstig is van de hoefijzervleermuis, die als een lekkernij worden gezien in China. Zoiets als frikandellen bij ons, zeg maar. Met dat verschil dat die eerste nog herkenbaar is als dier en de langwerpige snack met saus en uitjes bij ons allang niet meer. Inmiddels hebben de vleermuizen in China het coronavirus, dat de wereld nu in de ban houdt, niet meer. Maar wetenschappers hebben bij hen wel virussen aangetroffen die daar waarschijnlijk al lang geleden uit gemuteerd zijn. Oftewel: de volgende pandemie wordt al voorgekookt.
Reservoir Cats
Overigens is de mens niet ziek geworden van direct contact met deze hoefijzervleermuis. Dit dier is een reservoir. Dat wil zeggen: hij leeft met het virus en wordt daar zelf niet (heel erg) ziek van. In zijn omgeving geeft het reservoir het virus door aan een zogenaamd gastdier. Dat kan door steken, bijten, maar ook via lichaamssappen (ontlasting, bloed, speeksel enz.) en uiteraard door een gastdier te verorberen. In het geval van SARS 2003, was dat de civetkat (die overigens ook zorgt voor de duurste koffiebonen ter wereld, laat maar staan dus) en ze denken ook dit keer aan een soortgelijk dier.
Karma
Het probleem ontstaat niet in het wild, waar reservoir en gastdier van nature leven. Het probleem zijn de mensen, die de dieren uit de natuurlijke omgeving halen, ze doorfokken en opeten. Als dit vlees vervolgens niet met voldoende maatregelen op open markten komt te liggen en bijvoorbeeld niet verhit genoeg wordt geconsumeerd is het bingo. Mensen die nog nimmer in contact kwamen met het virus (zoals toeristen op de markt in Wuhan) hebben er nog geen afweerstoffen tegen, worden geïnfecteerd, vliegen terug naar hun thuisland en zetten de keten van besmetting in gang. Eigenlijk een gevalletje ‘karma’.
Habitat
Ik krijg als vegetariër vaak te horen dat de mens van nature een alleseter is en dus ook vlees tot zich moet nemen. Dat klopt. Echter: een klein beetje vlees volstaat, maar zoals ik hierboven heb proberen uit te leggen is dat het falikant mis gaat op het moment dat het massaproductie wordt en er dus, net als in Hong Kong, duizenden levende wezens op elkaar en met elkaar leven: mensen, zoogdieren, vogels, reptielen enzovoort. Dieren horen namelijk vrij te zijn in de natuur in een eigen habitat. Dat de mens denkt dat hij deze dieren kan vangen, doorfokken en gebruiken (lees: leegmelken en opeten) voor eigen gewin is arrogantie en domheid en dat is altijd een fatale combinatie. Jawel 2020 is historisch.
Racisten en speciesisten
Peter Singer maakte de term ‘speciesisme’ een halve eeuw geleden bekend. Het is een bevoordeeldheid of vooroordeel ten gunste van de belangen van leden van de eigen soort, maar ten koste van die van leden van andere soorten. Kortweg gezegd is speciesisme discriminatie op basis van soort. Zoals racisten mensen ongelijk behandelen omdat zij vinden dat er verschil is tussen zwarte, bruine, gele en witte personen, zijn we speciesisten als we dieren ongelijk behandelen op grond van soort. Dit kent twee vormen: het benadrukken van verschillen tussen mensen en (andere) dieren en het benadrukken van verschillen tussen dieren onderling. Dus: ik (mens) mag jou (rund) opeten. Maar ook: dier 1 (kat) mag bij mij in bed liggen, maar dier 2 (varken) moet dood en een slavink worden. Hypocriet he?
De koude kalkoen hoeft nu ook weer niet
In China is het na de uitbraak van het coronavirus verboden om nog langer wilde diersoorten te verhandelen en te eten. Overheden wereldwijd nemen drastische maatregelen om de verspreiding tegen te gaan. Er is echter een effectievere manier om de bron aan te pakken. Namelijk: stoppen met dieren vangen, doorfokken, vetmesten en eten. ‘Vanaf morgen allemaal vegetariër en nog beter veganist worden’, zou Marc Rutte eigenlijk moeten zeggen in zijn persconferentie. Maar ik snap heel goed dat dit niet in eens kan. En als je iets gaat verbieden wordt het alleen maar aantrekkelijker. Nog nooit werd er zoveel gezopen in de VS als tijdens de zogenaamde ‘drooglegging’ en je kind verbieden (pret-)sigaretten te roken heeft ook weinig effect, weet ik uit eigen ervaring. Maar het is wel iets waar we massaal over moeten gaan nadenken. Hoe gaan we van consumeren naar consuminderen, net als wat we al met plastic aan het doen zijn? Mensen die het aankunnen gaan voor de ‘cold turkey’ (rare benaming in dit verband), dus voor het ineens stoppen met vlees. Maar langzaam minderen en afbouwen kan ook. Vooral als zoveel mogelijk mensen dit doen. Deze coronacrisis leert ons sowieso al om meer in WE te denken dan in IK.
Bewustwording heet dat
De gemiddelde vleeseter in Nederland consumeert 110 gram per dag, bestaande uit 14% rund, 13% varken, 17% kip en 48% bewerkt vlees(-waren). Door een weekje vega wordt er per persoon al 770 gram minder vlees geconsumeerd. Reken maar uit wat dat is als iedereen in Nederland dat doet. En tenslotte: natuurlijk ben ik regelmatig boos op de boze boeren met hun vervuilende industrie. Maar de consument houdt massa-uitbuiting en -consumptie van onze behaarde en gevederde vrinden in stand. In een piepschuim bakje met inlegkruisje en plasticfolie lijkt de eendenfilet toch immers niet meer op die leukerds die u gisteren nog voerde bij de plaatselijke vijver? Ik wens u een hele prettige kerst, maar liever zonder de spekjes en vette jus van dominee Gremdaat.
Beeld: PETA
