Het had niet veel gescheeld of Frida Kahlo (1907-1954) had misschien helemaal niet geschilderd. Ze wil arts worden, maar die droom valt in duigen als ze tijdens een busrit een ongeluk krijgt. De bus komt in botsing met een tram en Frida wordt als het ware gespiest door een stalen buis. Dit beschadigt haar bekken ruggengraat, waardoor ze 3 maanden plat in bed moet blijven. In deze periode begint ze met schilderen. Er wordt een spiegel aan een speciale ezel gemonteerd, waardoor ze vanuit bed zelfportretten kan schilderen. Ze ontdekt haar liefde voor kunst, ook al zal ze voor de rest van haar leven pijn hebben…………
Tegen de katholieken
Pas 2 jaar later is Frida minder bedlegerig en gaat ze zich bezighouden met politiek activisme. Ze wordt lid van de communistische partij (PCM) en blijft zich gedurende haar hele leven uitspreken tegen religie, fascisme en een klassenmaatschappij. Mexico was en is nog steeds een katholiek land, dus het was in die tijd nogal wat om je uit te spreken tegen religie. Het feit dat ze openlijk biseksueel is en meerdere affaires met vrouwen en mannen heeft maakte haar ook tot een vrije geest.
De ‘unibrow’
Frida maakt van haar uiterlijk ook een statement. Zo had een zogeheten unibrow, die ze met eyeliner ook nog eens flink aanzette en die ze ook op haar zelfportretten laat terugkomen. Het schoonheidsideaal voor vrouwen van toen is geëpileerde en vooral 2 wenkbrauwen. Hetzelfde geldt voor de donkere haren op haar bovenlip, ook die gezichtsbeharing is op haar zelfportretten te zien
Statement kleding
In 1929 vertrekt Kahlo naar Cuernavaca, niet ver van Mexico-city. Hier begint ze zich steeds meer te focussen op de Mexicaanse identiteit en ze gaat zich kleden naar de vrouwen in Tehuana, een stad die bekend staat om de traditionele jurken. Hiermee uit ze haar ongenoegen over het kolonialisme. Terwijl vrouwen in haar kringen vooral Europese mode dragen, mixt Frida de traditionele Mexicaanse stijl met Europese invloeden en haalt ze inspiratie uit mestiza, een term die verwijst naar haar Europese en Latijns-Amerikaanse roots. Frida draagt kleurrijke lange rokken, hult zich in mannenpakken inclusief stropdas en staat bekend om de dagelijkse verse bloemen in haar haar.
Powervrouw
Frida weigerde zich ook te laten definiëren door haar handicap. “Waarom heb ik voeten nodig als ik vleugels heb om te vliegen”, zei ze daarover. Ze ontpopte zich tot een powervrouw die van haar zwakte haar kracht maakte. Ze begon taboeonderwerpen als miskramen, menstruatie, borstvoeding, onvruchtbaarheid en suicide te laten zien in haar schilderijen. Het opgeven van haar grote droom, moeder worden, werd zelfs een terugkerend thema in haar kunst. Hoewel mensen haar werk in eerste instantie verontrustend vonden, werd ze later geroemd omdat het juist de grootste worstelingen, angsten en uitdagingen van vrouwen laat zien. “Mijn portretten zijn de eerlijkste expressie van mezelf”, zei ze daarover.
Open huwelijk
Ook in haar huwelijk met de gerenommeerde kunstenaar Diego Rivera wilde Frida een ‘complete’ vrouw zijn en niet alleen maar de zorgende vrouwenrol aannemen, wat in die tijd van echtgenotes werd verwacht. Sowieso heeft ze zich nooit aan de stereotype rolpatronen gehouden: ze bokste en worstelde (ook in letterlijke zin met haar gehavende lijf) en deed tequila-drinkwedstrijden met mannen. In plaats van huisvrouw te worden, koos ze ervoor om te studeren. Frida was 1 van de 5 meisjes op een school met 300 jongens.
Het Louvre
Diego zag haar enorme talent en stimuleerde Frida om op de voorgrond te treden met haar werk. De eerste jaren van hun huwelijk stond ze nog in zijn schaduw, maar de pers begon steeds meer interesse voor de jonge, talentvolle kunstenares te krijgen. In 1938, Frida was toen 31 jaar, kreeg ze haar eerste solo-expositie in New York en een jaar later ook in Parijs. Ze trok de aandacht van het Louvre, dat een van haar zelfportretten, ‘The Frame,’ kocht. Heel bijzonder, want het Franse museum had nooit eerder een werk van een Mexicaanse artiest uit de 20ste eeuw gekocht en dan was het ook nog eens van een vrouw.
Pijn
Het gaat vanaf de jaren ’40 fysiek steeds slechter met Frida. Ze kan niet meer langdurig staan of zitten en ondergaat een operatie in New York, die haar echter geen goed doet. De jaren voor haar dood wordt ook nog een deel van haar been afgezet en wordt ze nogmaals geopereerd aan haar rug. Ze wordt depressief door en raakt afhankelijk van medicijnen. De laatste jaren van haar leven participeert ze ondanks haar slechte gezondheid nog in demonstraties en houdt ze zich bezig met politieke issues. Uiteindelijk sterft ze in 1954. Officieel is ze overleden aan een embolie, maar het vermoeden bestaat dat ze zelf bewust een overdosis medicijnen nam.
Feministe
Toen Frida Kahlo op 47-jarige leeftijd stierf, liet ze 143 schilderijen na, waarvan 55 zelfportretten. “De enigen die doodgaan, zijn diegenen die nooit hebben geleefd”, had ze daar al eens over gezegd. Haar manier van schilderen was zo de tijd vooruit dat nu, bijna 65 jaar na haar dood, haar werk nog steeds als vooruitstrevend en vernieuwend wordt beschouwd. Haar feministische kijk op kunst én op het leven is actueler dan ooit. Haar werk daardoor na haar overlijden de waardering die het verdient. Ook haar status als feministische en vrijgevochten vrouw die zich, 100 jaar geleden reeds, inzette voor de rechten van medevrouwen, minderheden en de lhbt-community kwamen pas later.
Selfie Queen
En dan was er nog iets waar Frida zeer revolutionair mee was. “Frida was feitelijk gezien de allereerste selfie-koningin”, aldus Susana Martínez Vidal, auteur van ‘Frida Kahlo: Fashion as the Art of Being’. “Zij ontdekte de menselijke behoefte om je eigen afbeeldingen te delen, zodat je je minder alleen voelt, een eeuw terug al.” Haar belangrijkste inspiratiebron vormde zij als persoon zelf. “Ik ben mijn eigen muze, omdat ik zo vaak eenzaam ben, maar ook omdat ik het onderwerp ben wat ik het beste ken” sprak ze eens. Ze gaf haar vrienden ook regelmatig zelfportretten met de woorden: “Ik geef je dit schilderij zodat ik minder alleen ben.”
De expo ‘Viva la Frida! – Leven en werk van Frida Kahlo’, die aanvankelijk gepland stond dit najaar in het Drents Museum te Assen, is vanwege de wereldwijde coronacrisis een jaar uitgesteld.
