Voelde je het ook vanochtend bij het opstaan? Was jouw aanblik op de lucht net als die van mij op nevenstaand plaatje? Maandag 18 januari is de somberste dag van 2021. Oftewel ‘blue monday’. Dit jaar is die wel blauw in kwadraat.
De vader van deze blauwste van de blauwe maandagen is de Britse psycholoog Cliff Arnall. Hij bedacht een wetenschappelijke formule waaruit bleek dat de 3e maandag in januari de dag is waarop de meeste mensen zich treurig, neerslachtig of weemoedig voelen. Hierin is W een maat voor het weer, D voor de schulden, d voor het maandelijkse salaris, T voor hoelang geleden het kerst was, Q staat voor hoe goed men nog de goede voornemens volhoudt, M voor het motivatieniveau en Na voor het gevoel om actie te ondernemen. Er wordt niet aangegeven wat de eenheden van de variabelen zijn.
Winterblues
Wij kennen de term ‘blauwe maandag’ in de betekenis van een korte tijd. Blauw had vroeger ook de figuurlijke betekenis ‘onbetekenend, nietig, van weinig waarde’. Een blauwe maandag betekende dus oorspronkelijk vermoedelijk ‘een maandag van geen betekenis’. De kleur blauw had vroeger in de zeilscheepvaart met rouw te maken. Als een schip zijn kapitein of officier verloor, dan verfde de bemanning rondom het schip een blauwe band. Deze band (en een blauwe vlag) lieten bij thuiskomst duidelijk zien wat de stemming was: de bemanning had ’the blues’. De term komt ook terug in de muziek. Ook daar vormt ’the blues’ een soort muziek van somberheid en heimwee.
UV licht
Biochemisch klopt het ook voor onze breedtegraad. Vanaf de zomerwende op 21 juni worden de dagen en dus ook onze hoeveelheid UV-licht steeds minder. Het dieptepunt is er op 21 december als de zon op z’n laagst staat. Zo tegen het einde van januari en in de maand februari voelt ons lichaam het opgelopen tekort het zwaarste. Bekend zijn de winterdepressies en de voorjaarsmoeheid in dit geval, beiden veroorzaakt door een tekort aan UV-straling en dat zorgt er weer voor dat er weinig vitamine D wordt aangemaakt.
Vitamine D
Wat voor sommigen goed werkt is lichttherapie. Vooral in nog noordelijker landen, zoals Scandinavië en IJsland is dat het heel gewoon om in je lunchpauze onder een zonnebank te gaan of voor een speciale lichtbak te gaan zitten. Ook in Nederland kun je dergelijke lichtbakken op tafelformaat kopen. En zeker in deze coronatijd kan het slikken van een vitamine D-preparaat ook helpen. Maar een wandeling van drie kwartier op de lichtste uren van de winterdagen kan ook al helderheid in het hoofd geven.
De dagen lengen
Weet dat de winterse zonnewende al achter de rug is. Van nu af worden de dagen weer langer en lichter. Arnall heeft ook de vrolijkste dag van het jaar berekend. Dit is volgens zijn formule de vrijdag in juni die het dichtst bij de zomer-wende ligt en dat is dan direct het begin van de officiële zomer. Op vrijdag 18 juni aanstaande zullen we op ons meest happy zijn. Tot die tijd moeten we er zelf wat meer energie in stoppen!
Beeld: Wikimedia Commons
