In verband met het overlijden van David Graeber (1961-2020): academicus maar bovenal activist, plaats ik onderstaand artikel nogmaals. Hij was de man van een boek over onzinbanen, en een boek over schuld. Maar niet minder was hij degene die de slogan van Occupy muntte: ‘Wij zijn de 99%’
Er was even een crisis voor nodig (het begint met een c en het eindigt op orona), maar nu is het dan toch zover: we zijn van het thuiswerken gaan houden. Ondanks wat praktische hobbels en bobbels, willen we ook in het postvirus-tijdperk graag de kost verdienen van achter de keukentafel. Uit onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteit blijkt dat die voorkeur in een paar maanden tijd van 25% (begin van het jaar) tot 45% (nu) is gestegen. Het is niet zo dat we helemaal niet meer naar kantoor willen, maar het liefst wel een stuk minder vaak. Ook zijn we getrainder en enthousiaster geworden over virtueel vergaderen……..
Zulke lekkere luchten hadden we nog niet gehad
Minder files, minder benzine, minder verspilling en zowaar: schonere luchten als gevolg van minder CO2-uitstoot. M’n liefje, wat wil je nog meer? Ondanks de enorme negatieve gevolgen van het virus, zien we meer dan ooit de systeemfouten in onze maatschappij die tot aan maart voor de meesten onzichtbaar waren. Zo is zonneklaar geworden welke beroepen er echt toe doen (meestal kunnen zij niet thuiswerken) en hoe krom het is dat deze groep mensen onderaan de salarisladder van Nederland hangt. Terwijl er aan de andere kant nog nooit zoveel Nederlanders waren die zeggen juist op zoek te zijn naar een zinvollere invulling van hun goedbetaalde lege bestaan. Iets anders dan 40 uur per week een stoel warm houden vanuit een depressieve kantoortuin met een controlerend baasje die op zijn/haar beurt weer een hijgend baasje heeft die vervolgens weer verslag uit moet brengen aan het middelbare of hogere management. Enter het begrip ‘The Bullshitjob’
John de Mol en de rest
Ik werkte jarenlang als journalist bij televisie. Eens vroeg mijn moeder (inmiddels wijlen) wie toch al die mensen op de aftiteling waren en wat zij in hemelsnaam allemaal niet deden voor dat ene uurtje uitzending per week. Daarop ging ik eens kritisch de studiovloer op en keek om me heen. De producent van het geheel was John de Mol en dat is dan behalve mijn eigen, ook de enige naam die ik in dit verband noem. Wat daar allemaal onder hing en ook nog ‘een plasje over het geheel moest doen’? Nou daar gaat ie: een creative director, een zenderbaas, een gedelegeerd producent, een uitvoerend producent en dan de eindredacteur en de productieleider. Daaronder ‘hingen’ dan alle andere redactie- en productiemedewerkers om over het ‘volk op de vloer’ (die niet eens met naam op de titelrol verschenen) nog maar te zwijgen. Het groots opgezette duur aangekochte format flopte na een aantal weken heen en weer schreeuwen tussen onder- midden- en bovenknuppels, terwijl het lagere segment zich een burnout aan het beuken was. Let altijd goed op wat je moeder zegt: de mijne had zowaar weer eens gelijk.
Wat doe jij nou?
Mijn ogen werden voorgoed geopend door de documentaire met de naam ‘Bullshitjob’, die VPRO’s Tegenlicht vorig jaar uitzond. Het fenomeen van de ‘onzinbaan’ werd op de kaart gezet door de Amerikaanse antropoloog David Graeber. Het beeld dat hij schetst, verklaart een hoop hedendaagse verschijnselen, waar economen, sociologen en politicologen zich eerder geen raad mee wisten. De almaar uitdijende bureaucratie in bedrijven waar niets of niemand effectiever of productiever van wordt. Volgens Graeber is de managerscultuur van vandaag een nieuw feodaal systeem, waar in de top van de toren mensen hun koninkrijkjes opbouwen onder de vlag van efficiëntie. De bouwstenen zijn nutteloze afdelingen waar mensen de weg kwijtraken.
Kappen met die onzin
Maar er zijn (ex-) werknemers bij wie het kwartje valt. Bij de overheid, in het bedrijfsleven en bij multinationals doorbreken zij het bullshit-taboe. Hun werk, zeggen ze, slaat nergens op. Ze schetsen een ontluisterend beeld van een kantoortuin waarin de belangrijkste taak van de werknemer is dat hij of zij meespeelt in de bullshitpoppenkast. Hoe mooi zou het zijn dat deze coronacrisis ervoor gaat zorgen dat de bullshitbanen en meer nog de bullshitbaasjes ten onder gaan?
Kijken dus die docu. Hieronder de trailer. De volledige versie is ook via YouTube te zien
