Tot ver in de 18e eeuw waren narren een onderdeel van het gebeuren rond de koning. Vandaar de benaming ‘hofnarren’. Een nar was soms iemand die door afwijkende geestelijke of lichamelijke eigenschappen de (zelf-) spotlust opwekte, soms een intellectueel die bewust spotte en politieke invloed had.. Zo’n nar had een bijzondere positie. Enerzijds wekte hij de indruk onderaan de sociale ladder te staan, anderzijds was hij juist in de positie leden en gasten van het hof te doorgronden en hen eens belachelijk te maken. Hij kon ingaan tegen de heersende opvattingen, zonder dat hij daarvoor gestraft werd.
Vandaag de dag kennen we de nar in Nederland nog tijdens carnaval, hij staat dan Prins Carnaval bij. De nationale nar, die mijns inziens meer kan maken (lees: schrijven) dan anderen is Youp van ’t Hek. Ik heb hem trouwens op papier altijd al veel interessanter gevonden dan op een podium. Maar afijn. En zo kan het gebeuren dat de deze week overleden oud-premier Dries van Agt, die in alle talkshows gisteravond nog snel even de katholieke hemel in werd geprezen, door Youp op een totaal andere grafrede wordt getrakteerd. Daarbij gebruikmakend van zijn specialiteit om het nieuws van de voorbije week te ‘verdichten’.
(citaat) “Dries en Eugenie hebben samen en hand in hand de wereld verlaten. Op een zelfgekozen moment. Mag dat wel van de Roomse kerk? Dat lijkt mij niet. Zeker niet als ik lees dat een pastoor in het Limburgse dorpje Itteren heeft besloten om tijdens de carnavalsmis aan een lesbisch prinsessenduo de hostie te weigeren. Wat een carnavalsmis is? Dan zijn niet alleen de priester en de misdienaars raar verkleed, maar doen de gelovigen voor een keer ook gezellig mee. Op de een of andere manier word ik altijd vrolijk van dit soort middeleeuws gereutel. De vrijgezel, die pastoor geworden is, en die het afkeurt dat twee verliefde vrouwen het samen gewoon leuk hebben. Zo leuk dat ze samen een kind opvoeden. Waar bemoeit zo’n eenzame zwartrok zich mee?” ……. Lees verder via Youp van ’t Hek.
Onder de rivieren gaat het carnaval nu loos. Boven de rivieren ook zo her en der, maar dat is toch allemaal een beetje nep. Ik ben zelf geboren in Kerkrade. Ja, haha, dat staat toch maar mooi op al mijn officiële documenten. Je zou denken dat ik dus wel ‘van den zotte’ ben dit weekend. Niks van dat al. Ik werd uit een Rotterdamse vader en een Achterhoekse moeder, toevallig verwekt en geboren op dat uitsteeksel van Nederland. Op zich al grensoverschrijdend. En ook nog in een vrijzinnig joods-protestantse gezinscultuur. Volgens mijn vader, die jaren in Limburg vertoefde en vele vrienden had in die omgeving, moest je echt wel getogen zijn te midden van zulke katholieke tradities. En o ja: dat zei hij er ook altijd nog bij: “Eigenlijk is carnaval alleen in Maastricht nog een beetje echt.”
Het gemiddelde festijn, als voorbereiding op de 40 dagen-periode, zal in de huidige cultuur ongetwijfeld onder vuur komen te liggen. Want veel mensen grijpen de aanstaande vastenavond aan om zich eens ‘lekker’ grensoverschrijdend te gedragen. Dat is echter niet in de traditie van de narren. Die zijn van de spot, inclusief de zelfspot. En als je ook naar jezelf kunt kijken en datzelfde zelf ook in de zeik durft te nemen, ken je de grenzen.
Wat dat betreft hadden al die bekende en prominente Nederlanders, wiens namen de afgelopen tijd de krantenkoppen domineerden, vanaf de Gooise matrasjes vaker moeten afzakken naar dat echte carnaval. Dan hadden ze aan den lijve kunnen ondervinden wat het is om afgezeken, geridiculiseerd en uitgekafferd te worden. Neus aan neus, inclusief stemverheffing, wat meegekomen speeksel en de zinsnede: “Wie denk jij wel helemaal dat je bent grachtengordeldiertje!”
Hoog tijd dat de van zelfspot gespeende NPO eens wat narren in dienst gaat nemen. Dat kan zomaar heel grensverleggend zijn. Joepie! Alaaf!
