Zelfs als deskundige verbaas ik me momenteel dagelijks over het maken breken van imago’s. En in onze gecelebreerde, westerse samenleving zijn dat met name de imago’s van bekende en prominente personen. De ene dag wordt Khalid Kassem door de Deken van de Advocatuur min of meer vrijgepleit; ’s anderendaags ligt er een geluidsopname vanuit het kantoor van wijlen Peter R. de Vries op straat en is Khalid ‘guilty as hell’. Niet alleen personen uit de entertainmentindustrie liggen onder een vergrootglas. Ook hoge ambtsdragers en bestuurders van grote ondermeningen.
Dat maakte de 4-delige documentaireserie STAAL duidelijk. Hierin worden de verschillende groepen IJmonders gevolgd in hun strijd voor of tegen Tata Steel. Na een eeuw staalproductie in de duinen staan de omwonenden lijnrecht tegenover elkaar. Voor velen was en is de fabriek hun leven. Zij ervaren het als een vanzelfsprekend onderdeel van het landschap. Andere, vaak nieuwere, bewoners maken zich daarentegen ernstige zorgen, vooral over gezondheid en milieu. STAAL gaat over botsende belangen.
De grote Nederlandse baas is Hans van den Berg. Zowel bij vriend als vijand oogst hij met zijn open houding en zijn bereidheid tot dialoog bewondering. Van den Berg snapt het principe van ‘meeveren, toelichten en afronden’. Met name aan het eind van de docureeks wordt duidelijk dat IJmond in de laatste eeuw nog niet zo ‘schoon’ was als nu het geval is. Maar uiteraard is dat nog niet genoeg. Het kan nog schoner en het moet nog schoner. En dus is deze bobo bereid om nog immer zijn ‘stinkende’ best te doen voor nog groenere productie van staal. Voor al die zwarte metalen kozijnen en espressomachines die de milieustrijders zo graag in hun hippe huizen plaatsen. Hans van den Berg zal, zeker na het succes van deze docuserie, nog meer onder een vergrootglas liggen. Niet zozeer zijn privéleven, maar wel zijn imago als bestuurder moet vrijwel onkreukbaar zijn en blijven. Als er een dubieuze transactie heeft plaatsgevonden bij Tata onder zijn leiding, a la Khalid Kassem, dan kan hij het schudden.
Door social media heeft het grote publiek veel macht gekregen. Dat maakt het lastiger om gekwalificeerde mensen te vinden die zich vrijwillig willen blootstellen aan de macht van van de heersende mening. Er is nog geen formatie rond, maar stel dat het lukt, dan zal het nog een hele toer worden om de ministersposten te laten bemannen (m/v/x). Een zakelijk leven, een zakelijk foutje, een privé leven, een privé foutje: niks blijft nog onder de radar en alles kan tegen je gebruikt worden. Social media met zijn grote snelheid en bereik maken dat je snel chantabel bent.
Dat ligt per metier uiteraard verschillend. Douwe Bob die snuift, daar kopen mensen geen plaat minder om, maar van Mark Rutte wordt dat niet geaccepteerd. Marco B. heeft gewerkt aan het imago van de ideale echtgenoot en schoonzoon en dan gaat het echt mis als je vreemdgaat. Dat artiesten van ‘sex, drugs en rock & roll’ zijn, daar kijkt niemand van op. En ook negatieve persberichten vormen aandacht en als het stil is rond de carrière kan een slippertje of een snuifje zelfs positief werk doen.
Maar wel als je pretendeert wat anders te zijn en er over liegt, is er vandaag of morgen iemand die nog een appeltje met je te schillen heeft en een mailtje stuurt naar ‘Yvonne met haar spionnen’. Het is een beetje hetzelfde als een organisatie pretendeert inclusie belangrijk te vinden en vervolgens enkel witte personen in dienst te hebben. Je geloofwaardigheid gaat eraan.
Een oud spreekwoord luidt: “Geen koe zo bont, of er zit wel een vlekje aan.” Dat brengt me op het opgebouwde imago. Allereerst moet je je afvragen welk imago passend is. Heb je een voorbeeldfunctie b.v. als directeur van ANWB, dan is het logisch dat je niet met alcohol of drugs achter het stuur gaat zitten. Het andere probleem is dat je eveneens bij zakelijke / privé-fouten chantabel wordt. Niemand wil graag dat z’n partner ingelicht wordt als je het niet zo nauw neemt met de wet of trouw. En zo krijgt iemand macht over je. Ook binnen bedrijven speelt dit een rol. Mensen die collega’s bijvoorbeeld meenemen naar seksclubs met veel drank en ze zo ‘in hun mandje’ hebben. Voor je het weet staat er morgen een confronterende foto van je op social media. Het mag niet, maar zie het er maar eens af te krijgen. Daar weet Marco B inmiddels alles van.
Volgende keer meer over het fenomeen Yvonne Coldeweijer
